Zaburzenia lękowe to grupa chorób psychicznych, charakteryzujących się występowaniem nadmiernego, nieproporcjonalnego lęku lub obaw, które często prowadzą do znaczących trudności w codziennym funkcjonowaniu.
Rodzaje zaburzeń lękowych
Zaburzenia lękowe uogólnione
Zaburzenia lękowe uogólnione (generalized anxiety disorder) to rodzaj zaburzenia lękowego, charakteryzujący się przewlekłym i nadmiernym niepokojem oraz lękiem dotyczącym różnych sytuacji i wydarzeń życiowych. Osoby cierpiące na uogólnione zaburzenia lękowe często odczuwają trudności w kontrolowaniu swoich obaw, które mogą dotyczyć różnych sfer życia, takich jak praca, relacje interpersonalne, zdrowie czy codzienne sprawy. To trudne do zdiagnozowania zaburzenie, ponieważ objawy mogą być mało specyficzne i przypominać zwykłe troski osoby zdrowej. Jednak w przypadku GAD (Generalized Anxiety Disorder), nasilenie „zamartwiania się” jest nadmiarowe, często pojawia się bez konkretnego powodu, a osoba dotknięta tym zaburzeniem może mieć trudności z jego kontrolą. Inne objawy obejmują chroniczne napięcie nerwowe, wzmożone pobudzenie, problemy z koncentracją, zaburzenia snu, drażliwość, uczucie zmęczenia oraz sporadycznie lub w rzadkich przypadkach – napady paniki.
Uogólnione zaburzenia lękowe – objawy
Zaburzenia te charakteryzują się doświadczaniem chronicznego i nadmiernego lęku oraz niepokoju, związanych z różnymi życiowymi sytuacjami. Osoby ich doświadczające mogą mieć trudności z kontrolowaniem swoich obaw, a lęk może być często nieuzasadniony lub nieproporcjonalny do sytuacji. Zaburzenie lękowe uogólnione występuje częściej u kobiet i dotyczy około 9% dorosłej populacji. Aby postawić diagnozę GAD, objawy powinny utrzymywać się przez co najmniej 6 miesięcy. Objawy zaburzenia lękowego uogólnionego obejmują stałe uczucie napięcia, niepokoju i niepewności, trudności w skupieniu uwagi, problemy ze snem, drażliwość oraz objawy somatyczne, takie jak napięcie mięśni, bóle głowy czy problemy żołądkowe. Te symptomy utrzymują się przez dłuższy okres czasu, przekraczając sześć miesięcy, i mają negatywny wpływ na funkcjonowanie codzienne i jakość życia.
Przyczyny zaburzenia lękowego uogólnionego są wieloczynnikowe i obejmują zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Osoby z historią rodzinnej skłonności do lęku mają większe ryzyko rozwoju tego rodzaju zaburzeń. Dodatkowo, czynniki stresogenne, traumy lub negatywne doświadczenia życiowe mogą również przyczynić się do wystąpienia tego zaburzenia.
Leczenie uogólnionych zaburzeń lękowych
Leczenie często obejmuje terapię psychologiczną, taką jak terapia poznawczo-behawioralna, która pomaga jednostce identyfikować i zmieniać negatywne myśli i wzorce zachowań. Czasami stosuje się także farmakoterapię, taką jak leki przeciwlękowe czy leki przeciwdepresyjne, aby zmniejszyć nasilenie objawów lęku. Ważne jest również wprowadzenie zdrowych strategii radzenia sobie ze stresem, takich jak regularna aktywność fizyczna, odpoczynek, relaksacja i wsparcie społeczne.
Zaburzenia paniczne
Charakteryzuje się występowaniem powtarzających się napadów paniki, które są nagłe i intensywne. Objawy mogą obejmować silny lęk, duszność, uczucie duszenia, kołatanie serca, zawroty głowy, drżenie, pocenie się i uczucie utraty kontroli.
Fobia społeczna
Osoby z fobią społeczną mają nieuzasadniony i intensywny strach przed sytuacjami społecznymi, takimi jak wystąpienia publiczne, rozmowy z obcymi czy jedzenie w towarzystwie. Często towarzyszą temu silne objawy lękowe, takie jak zaczerwienienie twarzy, drżenie rąk, pocenie się i trudności w mówieniu.
Zaburzenia lękowe związane z separacją
Najczęściej występuje u dzieci i młodzieży, ale może również dotyczyć dorosłych. Charakteryzuje się nadmiernym lękiem związanym z oddzieleniem się od osób ważnych, zwykle opiekunów. Może prowadzić do unikania sytuacji, w których konieczne jest oddzielenie.
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne
Zaburzenia te (obsessive-compulsive disorder) charakteryzują się doświadczaniem nawracających obsesji (niepożądanych myśli, obrazów lub impulsów) i kompulsji (powtarzających się zachowań, które mają na celu złagodzenie lęku związanego z obsesjami). Na przykład, osoba może mieć obsesję na punkcie czystości i konieczność wielokrotnego mycia rąk.
Zaburzenia lękowe są zaburzeniami psychicznymi charakteryzującymi się nadmiernym uczuciem niepokoju. Ich powstanie może być związane z różnymi czynnikami, w tym istnieje możliwość wpływu czynników genetycznych. W przypadku osób cierpiących na zespół lęku napadowego i inne zaburzenia lękowe, często występuje wrodzona wiotkość stawów, co sugeruje, że oba schorzenia mogą być kontrolowane przez geny znajdujące się w tej samej części chromosomu 15.
Literatura:
James Morrison: DSM-5 bez tajemnic. Praktyczny przewodnik dla klinicystów, 2016