Neuroza to termin, który w psychologii i psychiatrii był w przeszłości powszechnie używany do opisu szerokiego spektrum niepsychotycznych zaburzeń psychicznych, charakteryzujących się objawami lękowymi, w których zwykle nie dochodzi do utraty kontaktu z rzeczywistością i którym nie towarzyszą uogólnione zaburzenia funkcjonowania.
Neuroza to synonim nerwicy lub zaburzeń lękowych, a dokładniej grupa zaburzeń psychicznych o bardzo zróżnicowanej symptomatyce, określana również jako zaburzenia neurotyczne. Neuroza – współcześnie określana jako nerwica – to nazwa niepsychotycznego zaburzenia psychicznego. Najczęściej definiowana jest jako stan chorobowy występujący pod postacią zespołu dysfunkcji narządów, zakłóceń procesów psychicznych, patologicznych form zachowania i psychogennych zaburzeń emocjonalnych, powiązanych ze sobą wzajemnie i występujących w tym samym czasie, bez utraty kontaktu z rzeczywistością. We współczesnej terminologii naukowej, nazwa nerwica została zastąpiona bardziej specyficznymi diagnozami, które bardziej precyzyjnie opisują dane zaburzenie psychiczne, takimi jak zaburzenia lękowe, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, zaburzenia somatoformiczne czy zaburzenia depresyjne.
Tradycyjna koncepcja neuroz wywodzi się z teorii psychoanalitycznej Zygmunta Freuda, który uważał neurozy za wynik konfliktów między świadomymi pragnieniami, a nieświadomymi impulsami, często zakorzenionymi w doświadczeniach z wczesnego dzieciństwa. Neuroza to termin, który w psychologii i psychiatrii był w przeszłości powszechnie używany do opisu szerokiego spektrum niepsychotycznych zaburzeń psychicznych, charakteryzujących się objawami lękowymi, w których zwykle nie dochodzi do utraty kontaktu z rzeczywistością i którym nie towarzyszą uogólnione zaburzenia funkcjonowania. We współczesnej terminologii naukowej, nazwy te natomiast zostały zastąpione bardziej specyficznymi diagnozami, które bardziej precyzyjnie opisują dane zaburzenie psychiczne, takimi jak zaburzenia lękowe, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, zaburzenia somatoformiczne czy zaburzenia depresyjne.
Czym jest neuroza?
Jest to rodzaj zaburzenia psychicznego charakteryzujący się występowaniem intensywnych uczuć lęku, niepokoju, niepewności, napięcia oraz nierzadko objawów somatycznych, takich jak bóle głowy, zaburzenia snu, nudności czy bóle brzucha. Osoby cierpiące na neurozę zazwyczaj są świadome swojego stanu i nie tracą kontaktu z rzeczywistością, w przeciwieństwie do osób z zaburzeniami psychotycznymi.
Osoby cierpiące na neurozę często odczuwają nadmierny niepokój i lęk w sytuacjach, które dla innych osób są neutralne lub nie budzą tak silnych emocji, doświadczają napadów paniki, natręctw lub obsesji, które wpływają na ich codzienne życie. Objawy te mogą wpłynąć na zdolność do normalnego funkcjonowania w codziennym życiu i prowadzić do znacznego poczucia dyskomfortu emocjonalnego.
Neurozy zazwyczaj nie mają tak poważnego przebiegu jak inne rodzaje zaburzeń psychicznych, takie jak psychozy czy schizofrenia. Osoby cierpiące na neurozy często zachowują kontakt z rzeczywistością, ale mogą doświadczać silnych lęków, niepokoju, obaw, natrętnych myśli czy zachowań kompulsywnych. Neurozy często są wynikiem złożonych interakcji między genetyką, doświadczeniami życiowymi, stresem i czynnikami środowiskowymi. Neuroza może negatywnie wpływać na jakość życia, relacje interpersonalne oraz zdolność do wykonywania codziennych zadań. Często prowadzi do unikania sytuacji, które wywołują lęk, co dodatkowo pogłębia ograniczenia w funkcjonowaniu.
Objawy neurozy
Objawy neurozy mogą obejmować napady paniki, natrętne myśli, lęki społeczne, fobie, a także objawy fizyczne, takie jak drżenie, pocenie się, problemy z oddychaniem czy bóle brzucha. Charakterystyczne jest to, że objawy nerwicy są często przesadzone i nieadekwatne do rzeczywistych zagrożeń.
Najczęstsze objawy występujące u osób z neurozą to: niepokój, nadmierna troska, trudności w koncentracji, problemy z zasypianiem, zmęczenie, nadmierne pocenie się, drżenie, duszności, bóle głowy i brzucha, drażliwość, problemy ze snem, a trudności w relacjach międzyludzkich.
Rodzaje nerwic
- Nerwica lękowa, która charakteryzuje się częstymi i intensywnymi atakami paniki, lękiem przed konkretnymi sytuacjami lub przedmiotami oraz ogólnym niepokojem.
- Fobia społeczna, która jest lękiem przed występowaniem publicznym, kontaktem z innymi ludźmi lub sytuacjami, które mogą prowadzić do krytyki lub oceny.
- Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, nerwica natręctw – które charakteryzują się nawracającymi myślami i działaniami, które stają się obsesyjne i niekontrolowane.
- Zespół stresu pourazowego, neuroza funkcjonalna – który występuje u osób, które doświadczyły traumatycznego wydarzenia, takiego jak wojna, przemoc, wypadek lub katastrofa.
- Nerwica somatyczna
- Nerwica hipochondryczna
- Neurastenia (neurastenia hiposteniczna, neurastenia hipersteniczna, neurastenia asteniczna)
Leczenie neurozy
Leczenie nerwicy może obejmować terapię psychologiczną, terapię farmakologiczną lub ich połączenie. Terapia pozwala na zrozumienie źródeł lęku, wypracowanie skutecznych strategii radzenia sobie oraz redukcję objawów. W przypadku terapii farmakologicznej, leki przeciwlękowe lub przeciwdepresyjne mogą być stosowane w celu złagodzenia objawów. Przy odpowiednim wsparciu i leczeniu osoby cierpiące na nerwicę mogą nauczyć się kontrolować swoje objawy, poprawić funkcjonowanie oraz jakość życia.
Leczenie neurozy zazwyczaj obejmuje terapię psychologiczną, a w niektórych przypadkach stosuje się również leki przeciwdepresyjne lub przeciwlękowe. Leczenie zwykle polega na terapii poznawczo-behawioralnej, terapii poznawczej, psychoterapii psychodynamicznej, farmakoterapii lub kombinacji tych metod.
Neurozy mogą mieć różne przyczyny, w tym: genetyczne skłonności, trudne doświadczenia życiowe, stres, niezdrowy styl życia, brak wsparcia społecznego czy też zaburzenia hormonalne. Często mają podłoże psychologiczne, a ich przyczyny mogą wynikać z traum, napięć emocjonalnych, stresu, problemów w rodzinie, trudności w pracy lub nieudanych relacji interpersonalnych. Najczęściej spotykanymi typami neuroz są nerwica lękowa, nerwica natręctw, zespół stresu pourazowego, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne oraz zaburzenia somatyczne.
