Czym jest borderline?
Pograniczne zaburzenie osobowości typu borderline, osobowość chwiejna emocjonalnie podtypu granicznego, zaburzenia z pogranicza zaburzeń psychotycznych i nerwicowych, osobowość graniczna, zaburzenia osobowości typu borderline – to wszystko synonimy osobowości borderline – jednego z rodzajów zaburzeń osobowości, którego charakterystycznymi cechami są: labilność nastroju, niestabilny obraz siebie, napady intensywnego gniewu, niestabilnymi związkami interpersonalnymi z towarzyszącą im dużą emocjonalnością, silnym lękiem przed odrzuceniem oraz gorączkowymi podejmowaniem działań zapobiegających odrzucenie, działania autoagresywne oraz chroniczne – charakterystyczne dla tego zaburzenia – uczucie pustki.
Co to jest osobowość borderline?
Zaburzenie osobowości z pogranicza (borderline) jest współcześnie coraz częściej rozpoznawane i diagnozowane. Charakteryzuje się bardzo delikatną granicą między miłością, a nienawiścią. Osoby dotknięte tym zaburzeniem doświadczają gwałtownych zmian nastroju, które w krótkim czasie mogą przechodzić od euforii do skrajnej rozpaczy. Ich uczucia wobec innych osób lub grup mogą ulegać drastycznym zmianom. Mogą wyznawać miłość jednej chwili, a w kolejnej wybuchnąć gniewem i wymawiać się. Osoby z tym zaburzeniem mają skłonność do impulsywnych i ryzykownych zachowań, takich jak hazard, nadużywanie substancji psychoaktywnych oraz niebezpieczna aktywność seksualna. Intensywny lęk przed porzuceniem jest jednym z głównych objawów tego zaburzenia. Często można zauważyć burzliwe relacje z innymi ludźmi w wywiadzie pacjentów z borderline, a podczas terapii ujawnia się niestabilny obraz siebie. Emocje są bardzo intensywne i zmienne, a nastrój tych osób jest zwykle drażliwy i pełen dyskomfortu (dysforyczny).
Jakie są objawy borderline?
To jedno z najbardziej znanych i jednocześnie skomplikowanych zaburzeń osobowości. Osoby z zaburzeniem typu borderline charakteryzują się skrajnymi nastrojami, niestabilnością emocjonalną, lękiem przed odrzuceniem, trudnościami w relacjach interpersonalnych oraz przejawiają tendencje do impulsywnych zachowań. Z perspektywy psychoterapeutycznej, leczenie pacjentów borderline sprawia szereg trudności.
Początkowo termin borderline używany był do określenia zespołu psychopatologicznego, lokowanego pomiędzy nerwicą a psychozą, charakteryzującego się występowaniem objawów obu kategorii nozologicznych. Dopiero Kernberg w roku 1967 wyodrębnił borderline jako klinicznie i diagnostycznie niezależną kategorię nozologiczną i nadał jej status specyficznej i trwałej patologicznej organizacji osobowości. Struktura borderline według koncepcji Kernberga funkcjonowała w ramach własnych praw, a jej charakterystycznymi cechami są:
- słabe ego przejawiające się pod postacią niezdolności do pomieszczania lęku, brakiem kontroli nad impulsami oraz brakiem rozwoju funkcji sublimacyjnych
- regresja do pierwotnych procesów myślowych
- występowanie specyficznych mechanizmów obronnych: zaprzeczenie, rozszczepienie, prymitywna idealizacja, identyfikacja projekcyjna, dewaluacja obiektu, oraz poczucie wszechmocy
- uwewnętrznienie patologicznych relacji z obiektem
Przyczyny borderline
Przyczyny zaburzenia borderline nie są do końca znane. Jednakże, uważa się, że czynniki genetyczne, biologiczne, psychologiczne i środowiskowe mogą odgrywać rolę w rozwoju tej choroby. Leczenie zaburzeń borderline jest złożone i wymaga zwykle terapii psychologicznej, która może trwać długo i wymagać intensywnego zaangażowania pacjenta.
Osoby z cierpiące na zaburzenia osobowości typu borderline często mają trudności z kontrolowaniem swoich emocji i reakcji na sytuacje, co prowadzi do niestabilnych relacji z innymi ludźmi. Często doświadczają okresów intensywnych nastrojów, takich jak depresja, lęk, gniew, a czasem także euforia. Często mają trudności z utrzymywaniem pracy, relacji interpersonalnych i życia codziennego.
Przykłady zachowań borderline
Przykładowe zachowania u osób, które mogą wskazywać na obecność zaburzeń osobowości typu pogranicznego to:
Ekstremalne zmiany nastroju
Osoby z zaburzeniami osobowości typu borderline często doświadczają gwałtownych zmian nastroju, od intensywnych uczuć depresyjnych po euforię, co może prowadzić do impulsywnych decyzji.
Problemy z relacjami
Osoby z borderline często doświadczają trudności w utrzymywaniu trwałych, zdrowych relacji z innymi ludźmi. Często ich związki charakteryzują się niestabilnością, napięciem i dramatyzmem.
Lęk przed porzuceniem
Osoby z zaburzeniami z pogranicza często doświadczają silnego lęku przed porzuceniem i w związku z tym często starają się unikać sytuacji, które mogą prowadzić do rozstania.
Samookaleczenia
Osoby z osobowością graniczną mogą próbować złagodzić swoje emocje poprzez samookaleczanie się, takie jak cięcie się lub podpalanie.
Trudności z tożsamością
Osoby z osobowością chwiejną emocjonalnie podtypu granicznego często mają trudności z określeniem swojej tożsamości i znalezieniem swojego miejsca w świecie.
Impulsywność
Osoby z zaburzeniami borderline mogą podejmować impulsywne decyzje, takie jak nadużywanie substancji psychoaktywnych, niebezpieczne zachowania seksualne lub zakupy.
Ekstremalna reakcja na stres
Osoby z mające osobowość borderline mogą doświadczać bardzo silnych reakcji na stres, które wydają się nieproporcjonalne do sytuacji, co może prowadzić do dalszych problemów emocjonalnych.
Warto jednak pamiętać, że powyższe zachowania same w sobie nie muszą oznaczać występowania zaburzenia osobowości typu borderline. W jego zdiagnozowaniu konieczne jest przebadanie wielu różnych aspektów funkcjonowania osoby oraz ich wpływu na życie codzienne.
Terapia osób z zaburzeniami osobowości typu borderline
Praktycy wskazują, że pacjenci Ci nie potrafią zrozumieć własnego funkcjonowania psychicznego jak również przyczyn zachowania innych ludzi z powodu braku zdolności poznawczo-emocjonalnych. Kolejnym problematycznym obszarem jest wrażliwość na frustrację spowodowana dorastaniem w traumatycznym otoczeniu – w sytuacjach konfliktowych atakują i mszczą się na obiektach będących z nimi w sporze. To właśnie jest powodem uporczywego tkwienia w relacjach z traumatyzującymi obiektami pierwotnymi, od których nie potrafią się odseparować.
Głównym tematem pierwszych spotkań podczas terapii jest silne poczucie pustki, które dotyka pacjenta nieustannie. Pacjent doświadcza intensywnej złości z powodu trudności, które są obiektywnie niewielkie. Wykazuje impulsywne i autodestrukcyjne zachowania. Może przejawiać zachowania samookaleczające i samobójcze, a także czasami doświadczać przejściowych objawów paranoidalnych. W stresowych sytuacjach traci kontakt z rzeczywistością.
Zaburzenie osobowości typu borderline nie tylko wpływa na życie samych pacjentów, ale również na najbliższe otoczenie. Problemy związane z tym zaburzeniem odczuwane są również przez bliskie osoby chorej. Obrazowe określenie „od miłości do nienawiści” najlepiej opisuje tę kategorię. Częste zmiany stanów emocjonalnych, gdzie wyznania miłości przechodzą w ataki nienawiści, są trudne do zniesienia dla osób, które utrzymują relacje z pacjentem posiadającym zdrową strukturę osobowości. W rezultacie, często bliscy pacjentów, którzy doświadczają takich związków „na krawędzi”, również potrzebują wsparcia terapeutycznego i mogą być traumatyzowani.
