Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne ( obsessive-compulsive disorder) są rodzajem zaburzeń lękowych, które charakteryzują się występowaniem nawracających obsesji i kompulsji. Obsesje są niepożądanymi, natrętnymi myślami, obrazami lub impulsami, które wywołują silny lęk lub niepokój. Kompulsje natomiast to powtarzające się działania lub rytuały, które osoba wykonuje w celu złagodzenia lęku związanego z obsesjami. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne są chorobą psychiczną, która manifestuje się pojawianiem się uporczywych myśli i działań, których wykonanie chory odczuwa jako przymus, pomimo świadomości, że są one pozbawione sensu i absurdalne. Związane są one z nadmierną aktywnością jądra ogoniastego, które jest jednym z jąder podstawy, oraz pewnymi obszarami kory przedczołowej. Te obszary mózgu są odpowiedzialne za tworzenie automatyzmów ruchowych, a nadmierna aktywność w tych obszarach prowadzi do wzmożonego powstawania automatyzmów. Poprzez nadmierną ilość automatyzmów, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne przede wszystkim utrudniają normalne funkcjonowanie, co dodatkowo powoduje niepokój i frustrację u osób dotkniętych tym schorzeniem.
Oto kilka cech charakterystycznych zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego:
Obsesje
Obsesje są natrętnymi myślami, obrazami lub impulsami, które powtarzają się i są trudne do kontrolowania. Mogą dotyczyć różnych tematów, takich jak czystość, porządek, symetria, zdrowie, religia, przemoc, wątpliwości czy seksualność. Osoby z zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi często odczuwają silny lęk związany z obsesjami.
Kompulsje
Kompulsje są powtarzającymi się działaniami lub rytuałami, które osoba wykonuje w odpowiedzi na obsesje w celu złagodzenia lęku. Mogą to być fizyczne czynności, takie jak mycie, sprawdzanie, układanie, liczenie, dotykanie czy powtarzanie słów, albo mentalne czynności, takie jak modlitwy czy powtarzanie w myślach określonych fraz. Kompulsje mogą być czasochłonne i wpływać na codzienne funkcjonowanie osoby.
Lęk i niepokój
Osoby z obsesyjno-kompulsyjnymi zaburzeniami odczuwają silny lęk i niepokój związany z obsesjami i koniecznością wykonywania kompulsji. Mogą czuć się związane w pułapce obsesyjnych myśli lub kompulsywnych zachowań.
Świadomość irracjonalności
Chorzy zwykle zdają sobie sprawę, że ich obsesje i kompulsje są irracjonalne lub nieuzasadnione, jednak mają trudności z kontrolą tych myśli i działaniami.
Upośledzenie funkcjonowania
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne może prowadzić do znacznego upośledzenia codziennego funkcjonowania, zarówno w sferze osobistej, jak i zawodowej, ze względu na czasochłonne kompulsje i lęk związany z obsesjami.
Jednym ze sposobów leczenia zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych jest terapia poznawczo-behawioralna, w której osoba uczy się identyfikować i modyfikować negatywne myśli oraz zmniejszać zależność od kompulsji.
