Przemieszczenie to wtórny mechanizm obronny polegający na rozładowywaniu popędów lub negatywnych emocji na obiektach nie wzbudzających takiego lęku, jak obiekt, którego pierwotnie owe popędy i emocje dotyczyły. Mechanizm ten pozwala jednostce na uniknięcie bezpośredniego konfrontowania się z trudnymi emocjami i sytuacjami, przekierowując je na bardziej bezpieczne i dostępne cele. Przemieszczenie jest jednym ze sposobów, w jaki ludzie radzą sobie z wewnętrznymi konfliktami i napięciami, które wynikają z niezdolności do bezpośredniego wyrażania swoich uczuć wobec pierwotnego źródła frustracji.
Jak działa mechanizm przemieszczenia
Przemieszczenie działa na poziomie nieświadomym, w sytuacjach w których przenosimy swoje emocje z jednego obiektu na inny, który jest mniej zagrażający lub bardziej dostępny. Przykładem może być sytuacja, w której ktoś doświadcza gniewu wobec swojego szefa, mając świadomość tego, że bezpośrednie wyrażenie tego gniewu byłoby niebezpieczne lub niewłaściwe. Zamiast tego osoba ta może przenieść swoje negatywne uczucia na coś lub kogoś innego, kto jest bezpieczniejszy do wyrażenia tych emocji.
Przykłady przemieszczenia
Wszczęcie awantury w domu po powrocie z pracy, w której zostało się skrytykowanym przez przełożonego
Po trudnym dniu w pracy, gdzie pracownik został skrytykowany przez przełożonego, może być trudno wyrazić swoje frustracje i gniew bezpośrednio wobec szefa z powodu strachu przed konsekwencjami, takimi jak utrata pracy. Zamiast tego, pracownik może wrócić do domu i wyładować swoje nagromadzone emocje na członkach rodziny, wszczynając awanturę z powodu błahych powodów. Rodzina staje się wtedy „bezpiecznym” obiektem, na którym można rozładować swoje frustracje.
Kopnięcie psa przez dziecko, które otrzymało reprymendę od rodzica
Dziecko, które otrzymało reprymendę od rodzica, może odczuwać silny gniew lub frustrację, ale z powodu zależności i lęku przed karą nie wyrazi tych uczuć bezpośrednio wobec rodzica. Zamiast tego, może przenieść swoje negatywne emocje na psa, kopiąc go lub krzycząc na niego. Pies staje się tutaj obiektem zastępczym, na którym dziecko może wyładować swoje emocje bez obawy o konsekwencje.
Przekierowanie złości po zdradzie z partnera na osobę, z którą nasz partner zdradził
Osoba, która została zdradzona przez partnera, może czuć intensywny gniew i zranienie, ale może również odczuwać, że bezpośrednie wyrażenie tych emocji wobec partnera jest zbyt trudne lub bolesne. W takim przypadku, może przenieść swoje negatywne uczucia na osobę, z którą partner zdradził, obwiniając ją za całą sytuację i kierując na nią swoje złości. Taka osoba staje się wówczas „bezpiecznym” celem dla tych emocji.
Przekształcenie agresji w aktywność twórczą
Czasami przemieszczenie może przybierać bardziej konstruktywną formę, jak na przykład przekształcenie agresji w aktywność twórczą. Osoba, która doświadcza silnych negatywnych emocji, może zamiast wyładowywać je na innych, przekierować je na tworzenie sztuki, muzyki lub innych form wyrazu twórczego. W ten sposób, negatywne emocje są przekształcane w coś pozytywnego i produktywnego, co może przynieść ulgę i satysfakcję.
