Trauma to stan emocjonalnej lub psychicznej dysfunkcji, który może być spowodowany przez traumatyczne przeżycia. Osoby doświadczające traumy często doznają silnego wstrząsu emocjonalnego, który może prowadzić dopojawienia się różnorodnych objawów, w tym lęku, depresji, trudności z koncentracją, zaburzeń snu oraz problemów z regulacją emocji. Trauma może mieć również wpływ na relacje interpersonalne i społeczne funkcjonowanie.
Trauma to uraz zarówno psychiczny, jak i fizyczny, który wynika z intensywnego doświadczenia emocjonalnego związane z zdarzeniem zewnętrznym, którego oddziaływanie przekracza możliwości radzenia sobie jednostki. Zdarzenie traumatyczne może być wynikiem jednego, ekstremalnego traumatycznego wydarzenia lub serii zdarzeń, które naruszają podstawowe poczucie bezpieczeństwa i integralności osoby, bądź stanowi zagrożenie dla zdrowia lub życia osoby lub osób w jej otoczeniu. Przykłady takich zdarzeń to przemoc, wojna, katastrofy naturalne, a także śmierć, obrażenia fizyczne, przemoc seksualna i inne zagrożenia życia.
Ważne jest, że zdarzenie traumatyczne nie musi być obiektywnie uznawane za katastroficzne, ale jest subiektywnie oceniane przez jednostkę, często związane z odczuciem strachu i bezradności. Nawet wiadomość o przeżyciu takiego zdarzenia przez bliską osobę może stanowić traumatyczne doświadczenie. Trauma może również obejmować powtarzające się mniejsze urazy. Szacuje się, że około połowa populacji doświadcza traumatycznych wydarzeń w ciągu życia.
Doświadczenie traumy może mieć zarówno negatywny, jak i pozytywny wpływ, tak jak w przypadku potraumatycznego wzrostu. Istnieją różne reakcje na traumę w zależności od czasu, w którym się pojawiają. Zaliczamy tu zespół zaburzeń po stresie pourazowym (PTSD), który trwa dłużej niż cztery tygodnie po zdarzeniu, ostra reakcja na stres, trwająca od godziny do dwóch dni, oraz ostre zaburzenia potraumatyczne, które występują od 2 dni do 4 tygodni po zdarzeniu.
Objawy traumy
Objawy traumatycznych reakcji obejmują m.in. wzmożone pobudzenie układu autonomicznego, zaburzenia układu pokarmowego i moczowo-płciowego, reakcje dysocjacyjne, nawracające natrętne myśli o zdarzeniu, pobudzenie lub odrętwienie, wycofanie społeczne, rozpacz, gniew, zaburzenia snu, lęk, drażliwość, agresję, impulsywność, trudności w koncentracji i poczucie winy.
Koncepcji traumy Erica Hickey’a
Profesor Eric Hickey to znany kryminolog i psycholog oraz jednen z najlepszych na świecie specjalistów w psychologii sądowej. Jest ceniony za swoje badania nad przestępczością, w szczególności seryjnymi przestępcami. Jego podejście do traumy koncentruje się głównie na tym, jak traumatyczne doświadczenia, zwłaszcza w dzieciństwie, mogą przyczyniać się do powstawania zaburzeń psychicznych i zachowań przestępczych w dorosłym życiu. Koncepcja traumy Erica Hickey’a jest szeroko stosowana w analizie zachowań przestępczych i rozumieniu, w jaki sposób wczesne doświadczenia mogą kształtować przyszłe zachowania osób, zwłaszcza w kontekście przestępstw o wysokim stopniu brutalności.
Kluczowe aspekty koncepcji traumy Erica Hickey’a:
Trauma jako czynnik ryzyka
Hickey podkreśla, że trauma, szczególnie doświadczona w młodym wieku, może być kluczowym czynnikiem ryzyka w rozwoju patologicznych zachowań. Trauma może obejmować przemoc fizyczną, emocjonalną, seksualną, zaniedbanie, a także doświadczenia związane z separacją czy śmiercią bliskiej osoby.
Wpływ na rozwój osobowości
Trauma może wpływać na rozwój osobowości, prowadząc do powstawania zaburzeń, takich jak osobowość antyspołeczna czy zaburzenia psychopatyczne. Hickey zwraca uwagę na to, że niektóre osoby mogą rozwijać mechanizmy obronne, które przekształcają ich traumy w agresywne i przestępcze zachowania.
Cykliczność traumy
W koncepcji Hickey’a istnieje idea, że trauma może być przekazywana międzypokoleniowo, gdzie ofiary traumy mogą stawać się sprawcami podobnych działań. To zjawisko cykliczności traumy jest szczególnie widoczne w przypadkach, gdzie przemoc i zaniedbanie były obecne w rodzinie przez wiele pokoleń.
Trauma jako czynnik decydujący w procesie dehumanizacji
Hickey zauważa, że powtarzająca się trauma może prowadzić do dehumanizacji ofiar, gdzie osoby przestają odczuwać empatię, co może ułatwiać im popełnianie brutalnych przestępstw.
Znaczenie środowiska
Hickey podkreśla również, że nie tylko trauma sama w sobie, ale także otoczenie, w którym dana osoba dorasta, może mieć istotny wpływ na rozwój patologicznych zachowań. Czynniki takie jak bieda, brak wsparcia społecznego i inne stresory mogą wzmocnić negatywne skutki traumy.
Literatura:
Cierpiałkowska L., Sęk H.: Psychologia kliniczna, 2016