Zaburzenia snu to grupa różnorodnych problemów związanych z jakością, ilością lub rytmem snu, które mogą wpływać na zdrowie i codzienne funkcjonowanie osoby. Istnieje wiele różnych rodzajów zaburzeń snu, z których niektóre często diagnozowane są jako niezależne jednostki, a inne są objawem innych stanów lub chorób. Zaburzenia snu mogą wynikać zarówno z przyczyn organicznych, jak i emocjonalnych. Zaliczają się do nich różne rodzaje zaburzeń, takie jak parasomnie (np. koszmary senne, lęki nocne, somnambulizm) oraz dyssomnie (np. hipersomnia, bezsenność i inne zaburzenia rytmu okołodobowego).
W przypadku bezsenności nieorganicznej, osoba doświadcza długotrwałych trudności z zasypianiem, utrzymaniem snu lub wcześniejszym budzeniem się, co prowadzi do niewystarczającej ilości lub jakości snu. Bezsenność ta występuje przynajmniej trzy razy w tygodniu przez okres jednego miesiąca i często wiąże się ze stresem lub innymi czynnikami wywołującymi. Jest częściej diagnozowana u kobiet, osób starszych i o niższym statusie społecznym. Bezsenność może utknąć w błędnym kole, gdzie obawy dotyczące skutków zaburzenia nasilają objawy, ponieważ uniemożliwiają one normalne funkcjonowanie w życiu codziennym.
Zaburzenia snu często towarzyszą zaburzeniom osobowości lub zaburzeniom afektywnym, podobnie jak w przypadku hipersomnii. Hipersomnia charakteryzuje się nadmierną sennością w ciągu dnia i trudnościami z wybudzeniem się rano. W nieorganicznych zaburzeniach snu i czuwania rytm okołodobowy osoby chorej nie jest zsynchronizowany z akceptowalnym rytmem społeczeństwa, w którym funkcjonuje.
Oto kilka przykładów powszechnych zaburzeń snu:
Bezsenność
Jest to trudność w zasypianiu, utrzymaniu snu lub wczesnym budzeniu się, która powoduje brak wystarczającej ilości snu i prowadzi do nadmiernego zmęczenia i zaburzeń funkcjonowania w ciągu dnia. Bezsenność może być spowodowana stresem, depresją, nieprawidłowymi nawykami snu, chorobami fizycznymi lub innymi czynnikami.
Narkolepsja
Jest to zaburzenie snu charakteryzujące się nadmierną sennością w ciągu dnia i nagłymi atakami snu. Osoby z narkolepsją mogą również doświadczać utraty mięśniowej (katapleksja) w odpowiedzi na silne emocje.
Bezdech senny
Jest to zaburzenie, w którym podczas snu występuje okresowe zatrzymanie oddechu lub znaczne ograniczenie przepływu powietrza. Może to prowadzić do wielokrotnych przerwań snu i spowodować nadmierną senność w ciągu dnia.
Zespoły niespokojnych nóg
Charakteryzują się nieprzyjemnymi, nieodpartymi odczuciami w nogach, które prowadzą do niepokoju i potrzeby poruszania kończynami. Te odczucia są najbardziej dokuczliwe w czasie odpoczynku lub snu, co może prowadzić do trudności w zasypianiu lub utrzymaniu snu.
Zaburzenia rytmu snu
Są to zaburzenia, w których rytm snu i czuwania jest niezgodny z typowym cyklem snu – czuwania. Na przykład, zaburzenie przesunięcia fazy snu powoduje trudności w zasypianiu i wcześniejsze budzenie się niż jest to pożądane zgodnie z normami społecznymi.
Leczenie zaburzeń snu może obejmować zmiany stylu życia, takie jak utrzymanie regularnego harmonogramu snu, unikanie substancji pobudzających, takich jak kofeina, terapię behawioralną, farmakoterapię lub kombinację tych metod, w zależności od rodzaju i nasilenia zaburzenia. Ważne jest również wykluczenie lub leczenie jakiejkolwiek choroby lub problemu zdrowotnego, który może przyczyniać się do zaburzeń snu.
