Intoksykacja to termin używany do opisania zatrucie organizmu wywołane spożyciem nadmiernej ilości jakiejś substancji: stanu, w którym organizm jest pod wpływem substancji psychoaktywnych lub toksyn. Intoksykacja może być wynikiem spożycia alkoholu, narkotyków, leków, trucizn lub innych substancji chemicznych. Może dotyczyć alkoholu, ale również innych substancji, takich jak kofeina czy amfetamina. Intoksykacja prowadzi do zaburzeń świadomości, funkcji poznawczych, percepcji, nastroju i zachowania, a także wpływa na reakcje psychofizjologiczne. Objawy intoksykacji mogą różnić się w zależności od rodzaju substancji, dawki i indywidualnych czynników. Mogą obejmować zmiany w świadomości, trudności w koordynacji ruchowej, zaburzenia mowy, halucynacje, nudności, wymioty, bóle głowy, utratę przytomności lub inne nieprawidłowe zachowania. Objawy intoksykacji alkoholowej obejmują zaczerwienienie twarzy, bełkotliwą mowę, chwiejny chód, euforię, nadmierną aktywność, niestosowne zachowania, opóźnione reakcje oraz zaburzenia koordynacji ruchowej i percepcji.
Stopień intoksykacji zależy od rodzaju i dawki przyjętej substancji, indywidualnej tolerancji oraz innych czynników. W kontekście medycznym, ostre zatrucie z poważnymi konsekwencjami klinicznymi określane jest jako ostre zatrucie (według klasyfikacji ICD-10). Powikłania intoksykacji mogą obejmować urazy, zachłyśnięcia treścią pokarmową, majaczenia, śpiączkę oraz napady drgawkowe. Nawykiem intoksykacyjnym, zwłaszcza w odniesieniu do alkoholu, jest regularne lub powtarzające się spożywanie prowadzące do upojenia.
Toksykologia
Toksykologia to nauka zajmująca się badaniem substancji chemicznych i ich wpływu na organizmy żywe, w tym człowieka. Analizuje mechanizmy toksycznego działania różnych związków, zarówno naturalnych, jak i syntetycznych, oraz ich dawki, które mogą wywołać szkodliwe efekty. Toksykologia obejmuje badanie trucizn, leków, zanieczyszczeń środowiskowych i innych substancji, które mogą wpływać na zdrowie.
Nauka ta bada również sposoby neutralizacji trucizn i minimalizacji ich skutków, poprzez środki zapobiegawcze, diagnostyczne i terapeutyczne. Ważnym aspektem toksykologii jest ocena ryzyka związana z narażeniem na różne substancje, co ma kluczowe znaczenie dla zdrowia publicznego, ochrony środowiska oraz regulacji bezpieczeństwa chemicznego. Toksykologia jest interdyscyplinarną dziedziną, łączącą wiedzę z biologii, chemii, medycyny, farmakologii i ochrony środowiska. Dzięki jej rozwojowi możliwe jest lepsze zrozumienie, jak unikać lub ograniczać narażenie na szkodliwe substancje, a także jak skutecznie reagować na przypadki zatruć.
Intoksykacja alkoholowa
Intoksykacja alkoholowa (zatrucie alkoholowe) to stan spowodowany nadmiernym spożyciem alkoholu etylowego. Charakteryzuje się szeregiem objawów, które wynikają z działania alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy oraz inne układy organizmu.
Objawy intoksykacji alkoholowej mogą obejmować:
- upośledzenie zdolności motorycznych (problemy z koordynacją ruchową, niestabilność),
- zaburzenia świadomości (splątanie, senność, utrata przytomności),
- zmiany w zachowaniu (agresja, euforia, dezorientacja),
- zmiany w mowie (bełkotliwa mowa),
- zudności i wymioty,
- zawroty głowy.
W ciężkich przypadkach może dojść do poważnych powikłań, takich jak zatrzymanie oddechu, hipotermia, śpiączka, a nawet zgon. Poziom intoksykacji alkoholowej mierzy się często poprzez stężenie alkoholu we krwi.
Zawartość alkoholu we krwi
Stężenie alkoholu we krwi to ilość alkoholu etylowego obecnego w krwiobiegu, zwykle wyrażana w promilach (1 promil odpowiada 100 mg alkoholu na 1 decylitr krwi). Najdokładniejszym sposobem na określenie stężenia alkoholu we krwi jest laboratoryjna analiza krwi. Na drugim miejscu pod względem wiarygodności znajdują się pomiary wykonane alkomatem, który mierzy zawartość alkoholu w wydychanym powietrzu.
Dopuszczalna zawartość alkoholu we krwi różni się w zależności od kraju i przepisów lokalnych. W Polsce, ogólne limity wyglądają następująco:
- 0,2‰ (promila) – stan po spożyciu alkoholu: Jest to dolna granica, powyżej której można mówić o tym, że kierowca znajduje się po spożyciu alkoholu, ale jeszcze nie jest nietrzeźwy w sensie prawnym
- 0,5‰ (promila) – stan nietrzeźwości: Powyżej tej wartości kierowca jest uznawany za nietrzeźwego, co jest przestępstwem w Polsce
W niektórych krajach te limity mogą być inne. Na przykład:
- W niektórych krajach europejskich, takich jak Wielka Brytania, dopuszczalna granica wynosi 0,8‰.
- W Szwecji limit wynosi 0,2‰.
- W wielu stanach USA dopuszczalny limit to 0,8‰.
Istnieją również przepisy dotyczące zawodowych kierowców oraz osób prowadzących pojazdy publiczne, dla których te limity mogą być znacznie niższe, często wynosząc 0,0‰ (tzw. polityka zerowej tolerancji).
Spożywanie jedzenia przed, w trakcie lub po piciu alkoholu opóźnia jego wchłanianie, co powoduje, że maksymalne stężenie alkoholu we krwi jest osiągane później. U osoby pijącej na pusty żołądek najwyższe stężenie alkoholu pojawia się po 0,5–1 godzinie, natomiast u osoby pijącej po jedzeniu — po 1,5–3 godzinach. Przeciętnie organizm spala od 0,12 do 0,15 promila alkoholu na godzinę.
Dopuszczalna zawartość alkoholu we krwi
| Czechy | 0,0‰ |
| Rumunia | 0,0‰ |
| Słowacja | 0,0‰ |
| Węgry | 0,0‰ |
| Albania | 0,1‰ |
| Norwegia | 0,2‰ |
| Polska | 0,2‰ |
| Szwecja | 0,2‰ |
| Ukraina | 0,2‰ |
| Estonia | 0,2‰ |
| Białoruś | 0,3‰ |
| Rosja | 0,3‰ |
| Litwa | 0,4‰ |
| Andora | 0,5‰ |
| Austria | 0,5‰ |
| Belgia | 0,5‰ |
| Bośnia i Hercegowina | 0,5‰ |
| Bułgaria | 0,5‰ |
| Cypr | 0,5‰ |
| Dania | 0,5‰ |
| Finlandia | 0,5‰ |
| Francja | 0,5‰ |
| Grecja | 0,5‰ |
| Hiszpania | 0,5‰ |
| Holandia | 0,5‰ |
| Islandia | 0,5‰ |
| Izrael | 0,5‰ |
| Łotwa | 0,5‰ |
| Macedonia Północna | 0,5‰ |
| Portugalia | 0,5‰ |
| Słowenia | 0,5‰ |
| Szwajcaria | 0,5‰ |
| Turcja | 0,5‰ |
| Włochy | 0,5‰ |
| Australia | 0,5‰ |
| Irlandia | 0,5‰ (0,2‰ dla kierowców posiadających prawo jazdy mniej niż 2 lata) |
| Luksemburg | 0,5‰ (Dla kierowców zawodowych oraz kierowców początkujących – 0,2‰) |
| Niemcy | 0,5‰ (u kierowców mających prawo jazdy krócej niż 2 lata i/lub wiek poniżej 25 lat – 0,0‰) |
| Chorwacja | 0,5‰ (u kierowców w wieku 16–24 lata oraz kierowców zawodowych, wykonujących pracę – 0,0‰) |
| Malta | 0,8‰ |
| Liechtenstein | 0,8‰ |
| Stany Zjednoczone | 0,8‰ |
| Wielka Brytania | 0,8‰ (Szkocja od 15 grudnia 2014 – 0,5‰) |
Wpływ stężenia alkoholu we krwi na zachowanie
- 0,3‰: Osłabiona koncentracja.
- 0,8‰: Wzmożona pobudliwość, zaburzenia koordynacji ruchowej i wzrokowej, obniżona zdolność krytycznego myślenia.
- 1,5‰: Problemy z utrzymaniem równowagi, błędy w logicznym rozumowaniu, wydłużony czas reakcji, agresywne i ryzykowne zachowania.
- 2‰: Zaburzenia mowy, senność, utrata kontroli nad zachowaniem i ruchem.
- 4‰: Silna senność, ryzyko zapadnięcia w śpiączkę.
- 4–5‰: Ryzyko ciężkiego zatrucia, potencjalnie śmiertelna dawka, choć zdarzają się przypadki przeżycia przy jeszcze wyższych stężeniach.
W przypadku intoksykacji należy jak najszybciej szukać pomocy medycznej. Jeśli podejrzewasz, że ktoś znajduje się w stanie intoksykacji, ważne jest, aby nie pozostawiać go samego i skontaktować się z numerem alarmowym, aby uzyskać instrukcje dotyczące pomocy przedmedycznej. Należy pamiętać, że intoksykacja może być niebezpieczna i poważnie zagrażać zdrowiu i życiu. Dlatego też ważne jest unikanie nadużywania substancji psychoaktywnych i narażania się na ryzyko bliskiego kontaktu z toksynami poprzez zwracanie uwagi na zalecenia dotyczące bezpieczeństwa.