Interwencja kryzysowa to proces udzielania natychmiastowej pomocy osobom znajdującym się w sytuacjach kryzysowych emocjonalnych lub psychicznych. Celem interwencji kryzysowej jest zapewnienie bezpieczeństwa i wsparcia dla osób w trudnych sytuacjach, aby pomóc im poradzić sobie z kryzysem, zmniejszyć ryzyko samobójstwa lub samookaleczenia, oraz umożliwić im otrzymanie długoterminowej pomocy. Interwencja kryzysowa jest istotnym narzędziem w udzielaniu pomocy osobom w trudnych sytuacjach.
Interwencje kryzysowe mogą być wykonywane przez różne osoby i instytucje, takie jak ratownicy medyczni, policja, pracownicy socjalni, psychoterapeuci czy wolontariusze. Istnieją również specjalnie wyszkoleni konsultanci kryzysowi, którzy są gotowi służyć wsparciem osobom w kryzysie.
Model interwencji kryzysowej
Klasyczny model interwencji kryzysowej skupia się na kilku głównych aspektach:
- Zapewnienie wsparcia emocjonalnego. Priorytetem jest udzielenie osobie przeżywającej kryzys psychiczny wsparcia emocjonalnego. Wsparcie to może obejmować słuchanie, okazywanie zrozumienia i empatii oraz udzielanie poczucia akceptacji.
- Zapewnienie poczucia bezpieczeństwa. Ważne jest stworzenie atmosfery bezpieczeństwa i ochrony dla osoby w kryzysie. Może to obejmować usunięcie zagrażających sytuacji, wzmocnienie poczucia kontroli i bezpieczeństwa oraz zapewnienie informacji na temat dostępnych zasobów i wsparcia.
- Redukcja lęku. Interwencja kryzysowa ma na celu zmniejszenie lęku i niepokoju, które mogą towarzyszyć sytuacji kryzysowej. Może to być osiągnięte poprzez techniki relaksacyjne, pomoc w identyfikacji i zmierzeniu się z emocjami oraz udzielenie informacji i wsparcia w rozwiązywaniu problemów.
Cechy kryzysu
Teoretycy kryzysu wskazują na kilka cech, które mogą wskazywać na występowanie kryzysu:
- Obecność nagłego zdarzenia krytycznego lub przewlekłego stresu. Kryzys może być wywołany przez jednorazowe, nagłe wydarzenie lub długotrwały stres, który przekracza zdolności adaptacyjne osoby.
- Odczuwanie wydarzenia jako nieoczekiwanego. Kryzys często wynika z nieoczekiwanego i trudnego do przewidzenia zdarzenia, które zakłóca dotychczasowe funkcjonowanie.
- Spostrzeganie sytuacji jako utraty lub zagrożenia. Osoba w kryzysie może odczuwać utratę czegoś ważnego, takiego jak zdrowie, bezpieczeństwo, relacje lub samoocenę. Mogą również czuć się zagrożone.
- Poczucie niepewności co do przyszłości. Osoba w kryzysie często odczuwa niepewność i brak jasności co do tego, jak poradzić sobie z sytuacją oraz jak będzie wyglądać jej przyszłość.
- Poczucie utraty kontroli. Kryzys może prowadzić do utraty poczucia kontroli nad sytuacją i własnym życiem, co może powodować lęk i frustrację.
- Nagłe naruszenie rutynowych sposobów zachowania. Kryzys często wymaga zmiany dotychczasowych nawyków i sposobów funkcjonowania, co może być trudne i wywoływać dezorientację.
- Stan napięcia emocjonalnego trwający przez jakiś czas. Kryzys często wiąże się z intensywnymi emocjami, takimi jak strach, złość, smutek czy niepokój, które mogą utrzymywać się przez pewien czas.
- Konieczność zmiany dotychczasowych sposobów funkcjonowania. Osoba w kryzysie może być zmuszona do dokonania zmian w swoim życiu, aby poradzić sobie z sytuacją, co może być wyzwaniem.
Etapy interwencji kryzysowej
- Ocena sytuacji. Konsultant kryzysowy ocenia sytuację i określa, jak poważny jest kryzys oraz czy istnieje natychmiastowe zagrożenie dla życia.
- Utrzymanie bezpieczeństwa. Priorytetem jest zapewnienie bezpieczeństwa osobie w kryzysie. Jeśli istnieje zagrożenie samobójstwa lub samookaleczenia, podejmowane są odpowiednie środki, takie jak wezwanie pogotowia ratunkowego lub policji.
- Słuchanie i wspieranie. Konsultant kryzysowy słucha i udziela wsparcia emocjonalnego osobie w kryzysie. Ważne jest zapewnienie przestrzeni do wyrażenia uczuć i myśli oraz okazanie zrozumienia i empatii.
- Ocena zasobów. Konsultant kryzysowy pomaga osobie zidentyfikować dostępne zasoby, takie jak rodzina, przyjaciele, wsparcie społeczne, lub organizacje oferujące pomoc psychologiczną. Mogą być również udzielane informacje na temat instytucji, które mogą pomóc w rozwiązaniu problemu.
- Opracowanie planu działania. Wraz z osobą w kryzysie, konsultant kryzysowy opracowuje plan działania, który może obejmować dalsze wsparcie psychologiczne, konsultację z lekarzem, terapeutą lub specjalistą ds. kryzysu.
- Skierowanie do długoterminowej pomocy. W przypadkach, gdy kryzys wymaga długoterminowego wsparcia, konsultant kryzysowy może skierować osobę do odpowiednich usług, takich jak terapia indywidualna, grupowa czy interwencja psychiatryczna.
Interwencja kryzysowa to zespół działań interdyscyplinarnych skierowanych do osób i rodzin przeżywających kryzys. Stanowi ona intensywną formę pomocy psychologicznej dla osób, które nagle znalazły się w trudnej sytuacji życiowej i nie są w stanie poradzić sobie samodzielnie. Głównym celem interwencji kryzysowej jest złagodzenie objawów kryzysowych i przywrócenie równowagi psychicznej, umożliwiając osobie radzenie sobie samodzielnie. Dzięki temu można zapobiec przekształceniu się reakcji kryzysowej w stan chronicznej niewydolności psychospołecznej. Interwencja kryzysowa jest dostępna dla osób i rodzin niezależnie od ich dochodów. W ramach interwencji kryzysowej zapewnia się natychmiastową specjalistyczną pomoc psychologiczną oraz, jeśli jest to konieczne, poradnictwo socjalne lub prawne. W uzasadnionych przypadkach może być również udzielane schronienie.