Samobójstwo to akt celowego i zamierzonego zakończenia swojego życia. Osoba popełniająca samobójstwo podejmuje świadomą decyzję o zakończeniu swojego istnienia, często z powodu przeżywanych cierpień emocjonalnych, psychicznych lub fizycznych, które mogą być wynikiem różnych czynników, takich jak depresja, lęki, problemy interpersonalne, problemy zdrowotne, czy trudności życiowe.
Samobójstwo jest postrzegane zarówno jako przejaw tchórzostwa i odrzucenia norm społecznych, jak i jako wyraz odwagi czy bohaterstwa. Niezależnie od tego, jak je oceniamy, stanowi poważne zjawisko społeczne, które pozostawia głębokie rany wśród rodziny i najbliższych osób.
Samobójstwo często poprzedza obniżony nastrój, uczucie przygnębienia, zaniedbywanie wyglądu, nagłe porządkowanie ważnych spraw, a nawet dochodzi do sytuacji rozdawanie majątku. Aż 80% osób planujących samobójstwo daje wcześniej sygnały ostrzegawcze swojemu otoczeniu.
Przyczyny samobójstw
Chociaż istnieje wiele różnych przyczyn i czynników ryzyka związanych z popełnianiem samobójstw (zachowań suicydalnych). Najczęstszym z nich jest występowanie poważnych problemów zdrowotnych o podłożu psychicznym, takich jak depresja, zaburzenia lękowe, zaburzenia afektywne dwubiegunowe czy zaburzenia osobowości. Dodatkowo, trudności w relacjach interpersonalnych, przemoc, nadużycia, utrata bliskiej osoby, czy poważne problemy finansowe również mogą wpływać na podjęcie decyzji o samobójstwie. Zdarzają się również sytuacje gdzie zachowania suicydalne spowodowane są przewlekłą chorobą somatyczną, co przeczy mitowi, że samobójstwo popełniają wyłącznie osoby chore psychicznie.
Badania naukowe przyczyn samobójstw wskazują na wysoką korelację z takimi czynnikami jak: utrata kogoś lub czegoś (na przykład śmierć bliskiej osoby), utrata zdrowia, wiary we własne siły czy drastyczne pogorszenie warunków finansowych, odczuwanie nagłej chęci wyrządzenia krzywdy komuś lub sobie oraz depresja, stany spadku nastroju, doświadczanie uczucia smutku, pustki i przygnębienia.
Jedną z głównych przyczyn samobójstw jest choroba afektywna dwubiegunowa, charakteryzująca się obniżeniem nastroju, utratą apetytu, zanikiem zainteresowań, problemami z koncentracją, nadmierną drażliwością i skłonnością do płaczu. Do grupy podwyższonego ryzyka należą osoby z rodzin, w których miały miejsce samobójstwa, osoby z chorobami psychicznymi nieleczące się, osoby uzależnione od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych, członkowie rodzin alkoholików oraz ofiary przemocy.
Jednak należy pamiętać, że samobójstwo nie jest spowodowane jednym, konkretnym czynnikiem, lecz jest wynikiem skomplikowanej interakcji wielu czynników biologicznych, psychologicznych, społecznych i środowiskowych. W wielu przypadkach osoby, które myślą o samobójstwie, doświadczają uczucia beznadziejności i braku perspektyw na przyszłość, co może zaciemnić ich zdolność do widzenia innych rozwiązań.
Rozumienie samobójstwa jako zjawiska rozciągniętego w czasie wymaga zintegrowanego podejścia, które uwzględnia aspekty psychologiczne, psychiatryczne i społeczne. Ważne jest, aby promować świadomość na temat samobójstw, eliminować tabu wokół tego tematu i zapewniać dostęp do wsparcia psychologicznego, psychiatrycznego oraz opieki zdrowotnej dla osób znajdujących się w kryzysie emocjonalnym.
Statystyki dotyczące samobójstw
Statystyki dotyczące samobójstw wskazują na poważny problem globalny. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, rocznie na świecie życie odbiera sobie około 700 tysięcy osób, średnio na świecie co 1 minutę dochodzi do jednego samobójstwa, zaś co około 3 sekundy ma miejsce póba samobójcza. Samobójstwa są jedną z głównych przyczyn śmierci wśród ludzi w wieku 15–29 lat. Mężczyźni częściej popełniają samobójstwo niż kobiety, choć kobiety podejmują więcej prób. W Polsce w 2022 roku odnotowano ponad 5 tysięcy przypadków samobójstw, z czego większość dotyczyła mężczyzn.
Zapobieganie samobójstwom
Zapobieganie samobójstwom jest nie tylko zadaniem dla profesjonalistów z dziedziny zdrowia psychicznego, ale również dla społeczeństwa jako całości. Edukacja i świadomość na temat problemu samobójstw są kluczowe w zapobieganiu i interwencji w przypadkach kryzysowych. Ważne jest, aby rodziny, przyjaciele, nauczyciele, pracodawcy oraz społeczność byli w stanie rozpoznać potencjalne sygnały i zachować gotowość do pomocy.
W świecie coraz bardziej zglobalizowanym i zdominowanym przez media społecznościowe, istnieje potrzeba rozszerzenia działań na rzecz zdrowia psychicznego na platformy online. Wsparcie online może być ważnym źródłem wsparcia dla osób w potrzebie i może zapewnić anonimowość, która jest kluczowa dla niektórych osób.
Warto zaznaczyć, że osoby, które przeszły próbę samobójczą, potrzebują wsparcia i interwencji po kryzysie, aby zmniejszyć ryzyko kolejnych prób. Długoterminowa opieka psychologiczna jest istotna w procesie powrotu do zdrowia psychicznego i zminimalizowania ryzyka nawrotu. Samobójstwo to skomplikowany problem, który wymaga rozwijania skutecznych strategii prewencyjnych oraz zapewnienia wsparcia tych, którzy znajdują się w emocjonalnym kryzysie.