Autyzm znany również jako spektrum autyzmu lub zaburzenia ze spektrum autyzmu, to neurologiczne zaburzenie rozwojowe, które wpływa na sposób funkcjonowania jednostki w obszarze społecznych interakcji, komunikacji i zachowań. Autyzm manifestuje się na różnych poziomach nasilenia i może mieć różne objawy u różnych osób.
Pojęcie autyzmu obecnie jest rozumiane jako zaburzenie neurorozwojowe, a nie choroba. Oznacza to, że nie jest to stan patologiczny, który można wyleczyć, ale raczej różnorodność neurologiczna, która wpływa na sposób, w jaki jednostka postrzega świat komunikuje się z nim oraz rodzaj interakcji, które podejmuje. Osoby z autyzmem mają inną niż tradycyjna – neurotypowa – ścieżkę poznawczą, co oznacza, że ich sposób przetwarzania informacji, reakcji emocjonalnych i interakcji społecznych może się różnić od przeciętnej osoby, być neuroatypowy.
Diagnoza autyzmu
Autyzm diagnozowany jest na podstawie tzw. triady autystycznej, która obejmuje trzy główne obszary: problemy w komunikacji, stereotypie zachowania oraz zaburzenia w funkcjonowaniu społecznym.
Zaburzenia komunikacji często manifestują się poprzez późniejszy rozwój mowy, choć nie dotyczy to przypadków zespołu Aspergera. Osoby z autyzmem często posługują się prostą mową, a czasami mogą występować trudności z gramatyką.
Stereotypie i fiksacje stanowią istotny element autyzmu, charakteryzując się koniecznością wykonywania czynności w ściśle określony sposób oraz zainteresowaniem jednym konkretnym tematem.
Trudności społeczne to kolejny istotny aspekt autyzmu, obejmujący problem w nawiązywaniu i podtrzymywaniu relacji z innymi ludźmi. Osoby z autyzmem mogą mieć trudności z rozumieniem społecznych norm i oczekiwań, co prowadzi do izolacji lub niezrozumienia ze strony otoczenia.
Objawy autyzmu
Trudności w komunikacji społecznej
Osoby z autyzmem mogą mieć trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu kontaktu wzrokowego, rozumieniu mowy werbalnej i niewerbalnej, interpretowaniu gestów czy intencji innych osób. Mogą mieć również trudności z adaptacją do społecznych norm i reguł.
Ograniczone, powtarzalne zainteresowania i działania
Osoby z autyzmem często wykazują ograniczone, intensywne zainteresowania, które mogą być nietypowe lub nietypowo rozwinięte jak np. skupienie na szczegółach, powtarzalnych czynnościach czy specyficznych tematach.
Trudności w adaptacji do zmian
Osoby z autyzmem często preferują rutynę i mają trudności w adaptacji do zmian w planach, środowisku czy codziennych czynnościach. Mogą reagować na zmiany z niepokojem lub niezadowoleniem.
Wrażliwość sensoryczna
Osoby z autyzmem mogą mieć wzmożoną lub zmniejszoną wrażliwość na bodźce sensoryczne, takie jak dźwięki, światło, dotyk czy zapachy. Mogą reagować w sposób nietypowy na pewne bodźce sensoryczne.
Autyzm jako spektrum, co oznacza, że objawy i nasilenie zaburzenia mogą się różnić znacznie między różnymi osobami. Niektóre osoby mogą mieć umiejętności językowe i komunikacyjne, podczas gdy inne mogą być nieme. Niektóre mogą wykazywać znaczące trudności w samodzielności, podczas gdy inne mogą osiągnąć wysoki stopień niezależności.
Ważne jest, aby zrozumieć, że autyzm to nie choroba, ale różnorodność neurologiczna. Osoby z autyzmem mają unikalne talenty, perspektywy i zdolności. Wsparcie i zrozumienie ze strony rodziny, przyjaciół, edukatorów i społeczności są kluczowe dla pełnego rozwoju i integracji jednostek z autyzmem w społeczeństwie.
W przypadku diagnozy autyzmu ważne jest skonsultowanie się z profesjonalistą, takim jak psycholog czy pedagog specjalny, który może przeprowadzić ocenę i zaproponować odpowiednie formy terapii i interwencji, takie jak terapia behawioralna, terapia mowy i języka, terapia zajęciowa czy terapia sensoryczna, które mogą wspomagać rozwój umiejętności społecznych, komunikacyjnych i adaptacyjnych u jednostki z autyzmem.