Psychomanipulacja to proces wywierania wpływu na myśli, emocje, zachowanie lub decyzje innej osoby przy użyciu różnych technik i strategii, zwykle w celu osiągnięcia korzyści przez manipulatora lub dla jego własnych celów, czasem kosztem osoby wobec której stosowane są techniki psychomanipulacyjne. Psychomanipulacja może obejmować manipulację emocjami, informacjami, perswazję, wykorzystywanie psychologicznych słabości oraz możliwość wpływania na relacje społeczne w celu uzyskania kontroli nad zachowaniem lub myśleniem innej osoby. Techniki psychomanipulacji najczęściej postrzegane są w negatywnym kontekście ze względu na wykorzystywane ich do osiągania nieetycznych i nieuczciwych zamierzeń.
Formy psychomanipulacji
Perswazja
Używanie argumentów, emocji i innego rodzaju wpływu w celu przekonania kogoś do przyjęcia określonej perspektywy lub podjęcia określonej decyzji.
Dezinformacja
Rozpowszechnianie fałszywych informacji w celu wpłynięcia na przekonania lub zachowanie innych.
Gaslighting
Gaslighting polega na tworzeniu fałszywej rzeczywistości lub wprowadzaniu ofiary w stan dezorientacji w celu osiągnięcia kontroli nad jej myśleniem i działaniem.
Wywieranie presji emocjonalnej
Używanie emocji, takich jak strach, wstyd czy poczucie winy, aby zmusić kogoś do podjęcia określonych działań.
Izolacja społeczna
Oddzielanie jednostki od jej wsparcia społecznego, co sprawia, że staje się bardziej podatna na wpływ manipulatora.
Podważanie pewności siebie
Osłabianie pewności siebie ofiary poprzez krytykowanie, wyśmiewanie lub bagatelizowanie, co może sprawić, że stanie się bardziej podatna na sugestie manipulatora.
Wykorzystywanie siły autorytetu
Posługiwanie się własnym autorytetem lub pozycją w celu przekonania innych do zgodzenia się lub wykonania pewnych działań.
Ustalanie norm społecznych
Tworzenie lub wykorzystywanie istniejących norm społecznych w celu uzyskania pożądanych reakcji lub zachowań.
Techniki psychomanipulacji
Techniki psychomanipulacji są różnorodne i często opierają się na wykorzystywaniu ludzkich emocji, psychologii i zachowań.
Zdobywanie zaufania
Manipulator może starać się zdobyć zaufanie ofiary poprzez wykazanie zainteresowania, empatii lub udawanie przyjaciela.
Manipulacja emocjonalna
Wpływanie na emocje ofiary, wywoływanie poczucia winy, strachu, wstydu lub współczucia w celu osiągnięcia zamierzonych celów.
Podważanie pewności siebie
Manipulator może krytykować ofiarę, wywoływać poczucie niższości lub wmawiać, że ofiara jest niewystarczająca w celu osiągnięcia kontroli nad nią.
Wywoływanie dezorientacji
Celowa dezinformacja lub manipulacja informacjami może wprowadzać ofiarę w stan dezorientacji, co sprawia, że jest bardziej podatna na sugestie.
Izolacja społeczna
Manipulator może odgradzać ofiarę od wsparcia rodziny i przyjaciół, aby zmniejszyć opór i zwiększyć swoją kontrolę.
Perswazja i przekonywanie
Używanie argumentacji, emocji i manipulacji słowami, aby przekonać ofiarę do akceptacji pewnych przekonań lub działań.
Gra na emocjach
Wprowadzanie ofiary w stan skrajnych emocji, takich jak złość lub ekscytacja, aby utrudnić jej racjonalne myślenie i podejmowanie mądrych decyzji.
Działania „na gorąco”
Manipulator może wywierać presję, aby ofiara podjęła natychmiastowe decyzje, ograniczając jej czas na refleksję.
Manipulacja perspektywą poznawczą
Prezentowanie informacji w taki sposób, aby ukierunkować myślenie ofiary w określonym kierunku, ukrywając pewne fakty lub podkreślając inne.
Używanie autorytetu
Manipulator może wykorzystać swoją pozycję społeczną, wiedzę lub doświadczenie, aby skłonić ofiarę do zaakceptowania pewnych działań lub przekonań.
Stosowanie nagród i kar
Obiecując nagrody lub grożąc konsekwencjami, manipulator może kształtować zachowanie ofiary.
Zwalczanie oporu
Manipulator może starać się zminimalizować opór ofiary poprzez zapewnianie poczucia wyjątkowości, spełnienia potrzeb czy obiecując ułatwienia.
Wykorzystywanie zasady spójności
Manipulator może prosić o początkową, niewielką przysługę, a następnie korzystać z zasady spójności, by poprosić o coraz większe ustępstwa.
Tworzenie iluzji braku alternatywy
Manipulator może sugerować, że ofiara ma ograniczone wybory, co prowadzi do zaakceptowania rozwiązania, które w rzeczywistości nie jest najlepsze.
Stosowanie socjotechnik
Manipulatorzy mogą wykorzystywać wiedzę na temat psychologii ludzkiego zachowania i społeczeństwa, aby uzyskać przewagę.