Intelektualizacja to wtórny mechanizm obronny polegający na zastępowaniu komponentu afektywnego doświadczenia komponentem poznawczym. Nadawanie uczuciom charakteru intelektualnego. Jest to bardziej zaawansowana wersja mechanizmu izolacji. Intelektualizacja to mechanizm obronny, który polegający na przekształceniu emocji, które są trudne lub bolesne do zaakceptowania, w abstrakcyjne pojęcia i intelektualne rozważania, określany jest jako – . W ten sposób jednostka stara się zminimalizować nieprzyjemne doznania emocjonalne poprzez unikanie ich i skupienie się na myśleniu. Intelektualizacja to nieświadome kontrolowanie emocji poprzez nadmierne racjonalne wyjaśnianie sytuacji.
Przykłady intelektualizacji
Przykładem intelektualizacji może być sytuacja, gdy osoba, zamiast wyrażać swoje emocje, rozważa racjonalne aspekty sytuacji, w której się znajduje lub analizuje ją intelektualnie – beznamiętne stwierdzenie: „oczywiście ta sytuacja budzi we mnie złość”– mówienie o swoich silnych przeżyciach tonem chłodnym, obojętnym. Innym przykładem jest używanie skomplikowanych słów lub abstrakcyjnych pojęć w celu zminimalizowania emocjonalnego nacechowania treści wypowiedzi.
Przykładami intelektualizacji mogą być również takie sytuacje:
Osoba doświadczająca straty bliskiej osoby, która skupia się na rozważaniu pojęć filozoficznych, takich jak „śmierć” i „życie”, zamiast na bezpośrednim radzeniu sobie „tu i teraz” z trudnymi emocjami związanymi z sytuacją straty.
Osoba doświadczająca lęku przed lotem samolotem, skupia się na analizowaniu statystyk bezpieczeństwa lotów zamiast na pracy z własnymi lękami i emocjami.
Osoba, która otrzymała negatywną opinię od przełożonego, skupia się na rozważaniach na temat kryteriów oceny pracowników, zamiast skonfrontować się z własnymi słabościami i błędami.
W każdym z tych przykładów intelektualizacja pomaga uniknąć nieprzyjemnych emocji, jednakże utrudnia przebieg prawidłowego procesu radzenia sobie z trudnymi sytuacjami i prowadzi do zminimalizowania znaczenia własnych emocji oraz potrzeb.
Choć intelektualizacja może pomóc jednostce w uniknięciu bolesnych doświadczeń emocjonalnych, może prowadzić również do zaniedbywania własnych potrzeb emocjonalnych oraz generować trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu bliskich relacji interpersonalnych.
