Aleksytymia to termin psychologiczny, który odnosi się do trudności lub niezdolności do identyfikowania, rozumienia i wyrażania emocji. Osoby z aleksytymią często mają mają ograniczoną świadomość swoich własnych uczuć i trudności z opisywaniem swoich emocji, posiadają ograniczony zasób słów nacechowanych emocjonalnnie i mają trudności w rozpoznawaniu i empatycznym podejściu wobec emocji innych osób. Termin „aleksytymia” został wprowadzony w latach 70. przez psychoanalityka Petera Sifneosa. Termin „aleksytymia” pochodzi z greckich słów „a-” (brak) i „lexis” (słowo) oraz „thymos” (emocja), co wskazuje na brak słów dla opisania emocji.
Osoby z aleksytymią mogą doświadczać emocji, ale mają trudności w rozpoznawaniu i werbalizacji tych emocji. Mogą mieć trudności w odróżnianiu między fizycznymi doznaniami, a emocjami lub skłonność do opisywania emocji za pomocą objawów fizycznych, np.: „Mam uczucie motyla w żołądku” zamiast powiedzieć „Czuję się zaniepokojony”. Aleksytymia to koncepcja psychologiczna i nie jest rozpoznawana jako stan chorobowy w klasyfikacjach medycznych, takich jak DSM czy ICD.
Główne cechy aleksytymii to:
- Trudności w rozpoznawaniu i identyfikowaniu emocji we własnym wnętrzu. Osoby z aleksytymią mogą mieć trudności z określeniem, jak się czują, i zrozumieniem własnych emocji.
- Trudności w opisywaniu emocji słownie. Osoby z aleksytymią mogą mieć trudności w wyrażaniu swoich uczuć w słowach. Mogą opisywać emocje jako doznania fizyczne lub skupiać się na faktach i zdarzeniach, unikając opisywania swoich wewnętrznych stanów emocjonalnych.
- Trudności w rozumieniu emocji innych ludzi. Osoby z aleksytymią mogą mieć trudności w odczytywaniu i rozumieniu wyrażeń emocjonalnych innych osób oraz z empatią.
Przyczyny aleksytymii nie są w pełni poznane, ale istnieją różne teorie. Może ona być związana z czynnikami genetycznymi, neurologicznymi, traumatycznymi doświadczeniami lub być częścią spektrum autyzmu. Aleksytymia może wpływać na relacje międzyludzkie, samopoczucie emocjonalne i zdrowie psychiczne.