Terapia Gestalt to znana na całym świecie metoda terapeutyczna, należąca do nurtu terapii humanistyczno-egzystencjalnych. Jej główny nacisk kładzie się na dialogu między terapeutą, a klientem, opartym na wzajemnym szacunku i uznaniu wartości takich jak godność drugiego człowieka oraz odpowiedzialność za własne życie. Terapeuta Gestalt nie pełni roli doradcy ani nie udziela konkretnych wskazówek – jego zadaniem jest wspieranie klienta w odnalezieniu własnych rozwiązań bieżących problemów. Kluczowymi narzędziami służącymi zmianie utrwalonych nawyków i schematów zachowania są:
- zwiększanie świadomości dotyczącej własnego życia,
- doświadczanie i wyrażanie trudnych emocji
- nauka nowych, bardziej adekwatnych wzorców postępowania.
Terapia Gestalt sięga korzeniami do psychoanalizy. Powstała w latach 50. XX wieku dzięki pracy wielu wybitnych psychologów i terapeutów, w tym Fredericka Perlsa, Laurę Perls i Paula Goodmana. Frederick Perls, wraz ze swoją żoną Laurą Perls, eksplorował różne koncepcje i techniki terapeutyczne, starając się integrować aspekty psychoanalizy, psychodramy, fenomenologii i teorii pola. Ich prace i badania przyczyniły się do rozwoju terapii Gestalt jako samodzielnej formy terapeutycznej.
W 1951 roku Perlsowie założyli pierwszy instytut Gestalt w Nowym Jorku, gdzie prowadzili badania, szkolenia i terapię. Frederick Perls opublikował również wiele książek, w tym „Terapia Gestalt. Pobudzenie i wzrost w osobowości człowieka” (1951) oraz „Ego, Głód i Agresja: Rewizja teorii i metody Freuda” (1947).
Terapia Gestalt zdobyła popularność w latach 60. i 70. XX wieku, zwłaszcza w kontekście ruchu rozwoju osobistego i eksploracji alternatywnych form terapii. Terapeuci Gestalt często podkreślają znaczenie uwagi na doświadczanie tu i teraz, uważności wobec ciała, emocji i relacji między terapeutą, a klientem.
Na czym polega terapia Gestalt?
Słowo gestalt pochodzi z języka niemieckiego i oznacza „całość” lub „kształt”. Termin ten został wprowadzony do psychologii i terapii przez Fredericka Perlsa i jego żonę Laurę Perls. Pojęcie gestalt odnosi się do fundamentalnego konceptu tej terapii, który zakłada, że całość jest większa niż suma jej części. Terapia Gestalt opiera się na idei, że człowiek jest złożoną całością i aby zrozumieć jego doświadczenia i problemy, konieczne jest badanie i uwzględnienie tych doświadczeń jako integralnych aspektów jego osobowości.
W terapii Gestalt istotne jest uświadomienie i zrozumienie różnych aspektów osobowości klienta oraz ich wzajemnych relacji. Pojęcie gestalt odzwierciedla również podejście holistyczne terapii gestalt, które dąży do pracy nad wszystkimi aspektami funkcjonowania jednostki, a nie tylko nad poszczególnymi problemami lub objawami.
Pojęcie gestalt jest również związane z fenomenologią, która jest jednym z głównych fundamentów terapii Gestalt. Fenomenologia skupia się na bezpośrednim doświadczeniu jednostki i badaniu jego znaczenia i interpretacji. W kontekście terapii Gestalt, pojęcie gestalt podkreśla konieczność skoncentrowania się na aktualnym doświadczeniu, świadomości tu i teraz, całościowym, pełnym doświadczaniu bieżącego momentu oraz na zrozumieniu jego pełnego kształtu i znaczenia dla klienta.
Metoda ta zakłada, że ludzie są całościowymi istotami, a terapia powinna skupiać się na integracji różnych aspektów osobowości, na pełnym uświadomieniu i akceptacji swoich emocji, myśli i ciała. Podczas sesji terapeutycznych psychoterapeuta Gestalt stawia nacisk na rozwijanie świadomości klienta i wspieranie go w eksplorowaniu aktualnego doświadczenia. Ważnym elementem terapii Gestalt jest uwaga na cielesne doświadczanie i zwracanie uwagi na sygnały fizyczne, takie jak napięcie, oddech, gesty i inne odczucia somatyczne.
Techniki stosowane w psychoterapii Gestalt
Psychoterapeuta Gestalt często korzysta z różnych technik i eksperymentów, aby pomóc klientowi zwiększyć świadomość siebie i swoich wzorców zachowań. Przykładowe techniki używane w terapii Gestalt to: dramatyzacja, dialog wewnętrzny, puste krzesła (przeżywanie różnych aspektów siebie poprzez rozmowę z pustymi krzesłami), uważność (mindfulness), eksploracja snów.
Dramatyzacja
Klient może odgrywać różne role lub sceny, które pomagają mu zwiększyć świadomość swoich emocji, konfliktów i wzorców zachowań. Terapeuta może pełnić rolę innych postaci w dramatyzacji, aby pomóc klientowi zobaczyć różne perspektywy.
Puste krzesła
Klient może rozmawiać z pustymi krzesłami, które reprezentują różne osoby lub aspekty jego samego. Ta technika umożliwia eksplorację i dialog z różnymi aspektami osobowości klienta oraz zrozumienie ich wzajemnych relacji.
Eksperymenty
Terapeuta może zaproponować różne eksperymenty, które mają na celu poszerzenie świadomości klienta i rozwijanie alternatywnych sposobów działania. Mogą to być eksperymenty behawioralne, emocjonalne lub poznawcze, które pomagają klientowi doświadczać czegoś w nowy sposób.
Uważność (mindfulness)
Terapia Gestalt często obejmuje praktyki uważności, które polegają na świadomym obserwowaniu bieżącego doświadczenia bez oceniania. Klient jest zachęcany do koncentracji na tym, co się dzieje w jego ciele, umyśle i otoczeniu w danym momencie.
Praca z ciałem
Terapeuta może skupić uwagę na doświadczeniach fizycznych klienta, takich jak napięcie, gesty, oddech itp. Praca z ciałem może pomóc klientowi zwiększyć świadomość swoich emocji i potrzeb oraz nawiązać głębszy kontakt z sobą.
Dialog wewnętrzny
Klient jest zachęcany do prowadzenia wewnętrznego dialogu ze swoimi różnymi częściami osobowości, takimi jak wewnętrzny krytyk, wewnętrzne dziecko itp. Ta technika pomaga klientowi zrozumieć swoje wewnętrzne konflikty i poszukać rozwiązania.
Podczas terapii Gestalt istotne jest również badanie i rozwijanie relacji między terapeutą, a klientem. Terapeuta tworzy bezpieczne i wspierające środowisko, które sprzyja otwartości i autentyczności klienta. Ważnym aspektem terapii Gestalt jest również zwracanie uwagi na interakcje między klientem a terapeutą, które mogą ujawniać wzorce i blokady w relacjach.
Cele w psychoterapii Gestalt
Celem psychoterapii Gestalt jest osiągnięcie większej samoświadomości, integracji różnych aspektów osobowości, wyrażanie autentycznych emocji i rozwijanie zdolności do pełnego i świadomego życia. Poprzez uświadomienie i eksplorację swoich doświadczeń, klient może nawiązać większą harmonię i równowagę w swoim życiu.
Zwiększenie świadomości
Terapia Gestalt dąży do rozwinięcia świadomości klienta na różnych poziomach – emocjonalnym, fizycznym, poznawczym i społecznym. Celem jest poszerzenie świadomości klienta na temat swoich myśli, uczuć, potrzeb, wzorców zachowań i sposobu funkcjonowania w relacjach.
Integracja osobowości
Terapia Gestalt koncentruje się na integrowaniu różnych aspektów osobowości klienta. Celem jest ułatwienie harmonijnego współdziałania między różnymi częściami siebie, takimi jak myśli, emocje, ciało i duchowość. Integracja osobowości pomaga w osiągnięciu większej spójności i autentyczności.
Wyrażanie autentyczności
Terapia Gestalt zachęca klienta do wyrażania siebie w sposób autentyczny i bezpośredni. Celem jest wspieranie klienta w wyrażaniu swoich uczuć, potrzeb i przekonań w sposób klarowny i odpowiedzialny. Wyrażanie autentyczności pomaga w budowaniu zdrowych relacji i lepszym radzeniu sobie z trudnościami.
Praca z blokadami i ograniczeniami
Terapia Gestalt pomaga klientowi w identyfikacji i przezwyciężaniu blokad, wzorców ograniczających i przekonań, które mogą utrudniać rozwój i satysfakcję w życiu. Celem jest odkrywanie i eksploracja tych blokad oraz wspieranie klienta w tworzeniu nowych i bardziej korzystnych sposobów działania.
Tworzenie zdrowych relacji
Terapia Gestalt skupia się na rozwijaniu umiejętności nawiązywania i utrzymywania zdrowych, autentycznych relacji z innymi. Celem jest zwiększenie świadomości klienta na temat swoich wzorców relacyjnych, potrzeb i sposobów komunikacji, aby rozwijać zdrowe i satysfakcjonujące interakcje z innymi ludźmi.
Zmiana i rozwój osobisty
Terapia Gestalt ma na celu wspieranie klienta w procesie zmiany i rozwoju osobistego. Celem jest pomoc klientowi w eksplorowaniu i rozumieniu siebie, odkrywaniu swoich zasobów, możliwości i celów życiowych, aby osiągnąć większe zadowolenie i pełnię w swoim życiu.
Terapia Gestalt jest procesem indywidualnym i techniki oraz podejścia terapeutyczne są dostosowywane do potrzeb i celów klienta. Terapeuta Gestalt odgrywa rolę wspierającego i prowadzącego, pomagając klientowi w odkrywaniu i eksplorowaniu własnej ścieżki wzrostu i transformacji.
Obecnie terapia Gestalt jest szeroko stosowana na całym świecie i rozwija się w wielu różnych kierunkach. Istnieje wiele szkół i podejść w ramach terapii Gestalt, które łączą się w podstawowym założeniu, że integracja aspektów fizycznych, emocjonalnych, umysłowych i społecznych jest kluczowa dla rozwoju jednostki.
