Projekcja to pierwotny mechanizm obronny polegający na nieświadomym przypisywaniu innym osobom swoich własnych przekonań, nieakceptowanych lub niechcianych cech, myśli, emocji i zachowań. Projektowanie jako mechanizm psychologiczny to proces psychologiczny polegający na interpretowaniu tego, co pochodzi z wnętrza jednostki, jako czegoś pochodzącego z zewnątrz. Oznacza to, że osoba doświadczająca wewnętrznego konfliktu lub dyskomfortu może projektować swoje niepożądane cechy na innych, aby chronić się przed koniecznością konfrontacji z nimi w sobie.
Projekcja w psychologii
Osoby stosujące ten mechanizm obronny, nieświadomie przenoszą swoje własne nieprzyjemne uczucia lub myśli na innych, często na osoby z najbliższego otoczenia, z którymi mają bezpośredni kontakt. Projekcja działa na zasadzie przenoszenia nieakceptowalnych aspektów własnej psychiki na zewnątrz, co sprawia, że są one postrzegane jako właściwości lub działania innych ludzi. Na przykład osoba, która ma trudności z zaakceptowaniem własnych agresywnych tendencji, może oskarżać innych o bycie agresywnymi. W ten sposób unika odpowiedzialności za te uczucia i pozostaje nieświadoma ich obecności w sobie.
Ten mechanizm obronny może mieć różne formy i intensywności. W łagodniejszych przypadkach może manifestować się w codziennych interakcjach, np. w relacjach międzyludzkich, gdzie ktoś może przypisywać innym swoje wady czy lęki. W bardziej ekstremalnych przypadkach projekcja może prowadzić do poważnych zniekształceń rzeczywistości, wpływając na zdolność do obiektywnej oceny sytuacji i relacji z innymi. Projekcja jest uważana za nieświadomy proces, co oznacza, że osoba korzystająca z tego mechanizmu zazwyczaj nie zdaje sobie sprawy, że przypisuje innym własne uczucia czy myśli. To czyni projekcję trudną do rozpoznania i pracy nad nią, ponieważ wymaga głębokiej introspekcji i zrozumienia własnych wewnętrznych konfliktów.
Przykłady projekcji
Przykładem projekcji może być sytuacja, w której osoba czuje się zazdrosna o czyjąś pozycję zawodową, ale nie chce przyznać sobie, że odczuwa zawiść. W takim przypadku osoba może próbować zredukować swoje nieprzyjemne uczucia, przypisując innym ludziom negatywne cechy, takie jak brak skrupułów, zawiść, zazdrość lub nieuczciwość.
- empatia
- błędna ocena obiektu prowadząca do zniekształcenia jego obrazu
- osoba z problemami z zaufaniem obwinia innych o brak zaufania
Popularnym narzędziem używanym do badania mechanizmu projekcyjnego jest test Rorschacha (test plam atramentowych). Badanym pokazywane są abstrakcyjne plamy, a ich odpowiedzi interpretowane są w kontekście ich projekcji psychologicznych.