Osobowość wieloraka to zaburzenie dysocjacyjne tożsamości, znane również jako osobowość podwójna mnoga, wielorakość osobowości, rozszczepienie osobowości, osobowość naprzemienna, rozdwojenie osobowości, rozdwojenie jaźni, osobowość mnoga – jest jednym z zaburzeń dysocjacyjnych, które charakteryzuje się występowaniem dwóch lub więcej odrębnych tożsamości lub stanów osobowości (choć liczba ta może sięgać nawet dwustu), które przejmują kontrolę nad jednostką w różnych momentach. Osoby dotknięte tym zaburzeniem doświadczają rozdzielenia świadomości, pamięci, zachowań i uczuć między różnymi tożsamościami. Każda tożsamość może być szczegółowo określona, posiadać imiona, nazwiska i charakterystyczne cechy, lub być bardziej ogólnym i stereotypowym określeniem.
Tożsamości te mogą różnić się wiekiem, płcią i nie być podobne do pacjenta, a także mieć świadomość wzajemnego istnienia. W danym momencie tylko jedna tożsamość jest aktywna i wchodzi w interakcje z otoczeniem, a jej pojawienie się najczęściej jest spowodowane przez stresujące doświadczenie. Przejścia między różnymi tożsamościami mogą powodować luki w pamięci autobiograficznej. Pacjent niekoniecznie musi być świadomy, że to zjawisko jest niezgodne z normą.
Istnieje również szczególny przypadek zjawisk nazywanych przez pacjentów „owładnięciem”, często związanym z praktykami religijnymi, a występowanie tego zaburzenia może się różnić w zależności od kontekstu kulturowego.
Każda tożsamość w zaburzeniu dysocjacyjnym tożsamości może mieć własną historię, styl zachowania, preferencje, pamięć i sposób reagowania na otoczenie. Przejście między różnymi tożsamościami może być nagłe i często związane z utratą poczucia czasu lub lukami w pamięci.
