Neurotyzm to termin używany w psychologii do opisu cechy osobowości charakteryzującej się skłonnością do doświadczania negatywnych emocji, niepokoju, zmartwień i napięć. Osoby neurotyczne często mają tendencję do odczuwania silnych reakcji emocjonalnych na wydarzenia, które przez osoby mniej neurotyczne mogą być uznawane za stosunkowo mało istotne lub wręcz normalne.
Neurotyzm jest jednym z pięciu głównych wymiarów osobowości określanych w teorii pięciu wielkich czynników. Pozostałe cztery wymiary to ekstrawersja, ugodowość, sumienność i otwartość na doświadczenie. Neurotyzm różni się od pozostałych pięciu wymiarów, ponieważ odnosi się głównie do negatywnych emocji i zniechęcenia.
Osoby o wysokim poziomie neurotyzmu mogą doświadczać szeregu objawów i zachowań, w tym:
Lęk i niepokój
Osoby neurotyczne mają tendencję do odczuwania stałego poczucia niepokoju i lęku nawet w sytuacjach, które dla innych mogą wydawać się bezpieczne.
Depresja
Neurotyzm jest związany z podatnością na doświadczanie depresji i niskiego nastroju.
Zmartwienia i nadmierne rozmyślanie
Osoby neurotyczne mogą mieć trudności z wyłączaniem myśli i mogą skupiać się na problemach, które nie mają realnego powodu.
Nietolerancja na stres
Osoby o wysokim poziomie neurotyzmu są bardziej podatne na stres i mają trudności z radzeniem sobie w sytuacjach wymagających szybkiego reagowania.
Niskie poczucie własnej wartości
Neurotyczność może wiązać się z niską samooceną i brakiem pewności siebie.
Nadmierne emocjonalność
Osoby neurotyczne mają tendencję do reagowania na wydarzenia zbyt emocjonalnie, co może wpływać na ich relacje z innymi.
Perfekcjonizm
Neurotyzm może prowadzić do dążenia do doskonałości i ciągłego niezadowolenia z własnych osiągnięć.
Neurotyzm nie jest jednoznacznie negatywną cechą osobowości. Istnieją pewne zalety związane z tą cechą, na przykład osoby neurotyczne mogą być bardziej skrupulatne i dbać o szczegóły. Ponadto, pewien poziom neurotyzmu może być korzystny, ponieważ pomaga reagować na zagrożenia i podejmować środki ostrożności.
Z perspektywy psychologii klinicznej i psychoterapii ważne jest zrozumienie, że osoby o wysokim poziomie neurotyzmu mogą potrzebować wsparcia w radzeniu sobie z negatywnymi emocjami i zwiększeniu poziomu zdrowia psychicznego.
