Trójkąt Zmiany po raz pierwszy został nazwany „Trójkątem Konfliktu” przez Davida Malana w latach 70. XX wieku (1979). „Trójkąt Doświadczenia” to nowe określenie zaproponowane na tę koncepcję przez Dianę Fosh. Model ten funkcjonuje również pod nazwą Trójkąta Malana.
Trójkąt Konfliktu
Trójkąt Konfliktu to model teoretyczny opracowany przez Davida Malana, a szeroko rozwijany i stosowany w ramach Intensywnej Krótkoterminowej Psychoterapii Psychodynamicznej (ISTDP) oraz innych podejść psychodynamicznych. Jest to narzędzie używane przez terapeutów do zrozumienia, jak pacjent radzi sobie z wewnętrznymi konfliktami emocjonalnymi, a także jak te konflikty wpływają na ich myśli, uczucia i zachowania. Metoda ta pomaga wydostać się ze stanu braku kontaktu z „prawdziwym Ja” oraz odzyskać dostęp do niego.
Elementy Trójkąta Konfliktu
Emocje podstawowe
Podstawowe, nieświadome impulsy, emocje lub pragnienia, pojawiają się w odpowiedzi na określone sytuacje. Te emocje mogą być intensywne, takie jak złość, smutek, miłość, pożądanie, lub inne pragnienia. Impulsy te często mają swoje źródło w doświadczeniach z dzieciństwa i są związane z relacjami z ważnymi osobami (np. rodzicami). Podstawowe emocje to głównie fizyczne odczucia, które pozwalają nam rozpoznawać i nazywać nasze emocje. Dostarczają one kluczowych informacji o otoczeniu, pomagając ocenić, czy jesteśmy bezpieczni, czego chcemy, a czego unikamy. Informują nas o naszym stanie emocjonalnym, na przykład czy jesteśmy smutni, zadowoleni, czy odczuwamy obrzydzenie lub ekscytację. Te emocje są głęboko zakodowane w mózgu i działają poza naszą świadomą kontrolą. Kiedy zostaną wzbudzone, uruchamiają reakcje fizjologiczne, które kierują naszymi działaniami. Jeśli pozwolimy im działać, mogą naturalnie wskazać nam właściwe kierunki postępowania. Do podstawowych emocji należą: smutek, strach, złość, radość, podekscytowanie, pobudzenie seksualne i wstręt.
Emocje hamujące
Emocje hamujące, takie jak wstyd, lęk i poczucie winy, blokują emocje podstawowe. Dzieje się tak, gdy emocje podstawowe są sprzeczne z tym, co jest ważne dla osób bliskich, takich jak rodzice, rówieśnicy czy partnerzy, a gdy stają się zbyt intensywne, a nasz mózg próbuje je stłumić, aby uchronić nas przed uczuciem przytłoczenia. Lęk pojawia się jako reakcja na te nieświadome impulsy. Pacjent może odczuwać lęk w odpowiedzi na myśl, że te impulsy mogą zostać ujawnione, wyrażone lub nawet uświadomione. Lęk jest tutaj mechanizmem ostrzegawczym, który sygnalizuje, że zbliża się coś potencjalnie niebezpiecznego lub zagrażającego, co może naruszyć równowagę psychiczną pacjenta.
Mechanizmy obronne
Mechanizmy obronne to strategie psychiczne, które pacjent stosuje, aby zredukować lęk związany z impulsami emocjonalnymi. Obrony mogą przyjmować różne formy, takie jak wyparcie, zaprzeczenie, racjonalizacja, projekcja czy intelektualizacja. Chociaż obrony te pomagają pacjentowi unikać bezpośredniej konfrontacji z trudnymi emocjami, mogą również prowadzić do problemów w funkcjonowaniu psychologicznym i relacjach z innymi.
Jak Trójkąt Malana działa w terapii?
W procesie terapeutycznym, zadaniem terapeuty jest pomóc pacjentowi zrozumieć, jak te trzy elementy — impulsy i emocje, lęk i mechanizmy obronne — współdziałają ze sobą w jego życiu.
- Identyfikacja impulsów: Terapeuta pomaga pacjentowi rozpoznać i uświadomić sobie podstawowe emocje lub pragnienia, które są źródłem wewnętrznego konfliktu.
- Rozpoznanie lęku: Następnie pacjent uczy się rozpoznawać lęk, który pojawia się w odpowiedzi na te impulsy. Ważne jest, aby pacjent zrozumiał, jak lęk blokuje go przed pełnym przeżywaniem i wyrażaniem swoich uczuć.
- Analiza mechanizmów obronnych: Ostatecznie terapeuta pracuje z pacjentem nad identyfikacją i zrozumieniem mechanizmów obronnych, które są stosowane w celu uniknięcia lub zneutralizowania lęku. Celem w terapii jest stopniowe zmniejszanie siły mechanizmów obronnych, co pozwala pacjentowi na pełniejsze doświadczenie i wyrażenie swoich emocji, a tym samym na rozwiązanie wewnętrznych konfliktów.
Metoda Trójkąta Zmiany polega na skupieniu się na bieżącej chwili, gdy jakiś wewnętrzny czynnik, inna osoba lub zdarzenie wywołuje emocjonalny konflikt. Trójkąt Zmiany jest użyteczny, ponieważ po określeniu, w którym miejscu Trójkąta Zmiany się znajdujemy, odczuwamy ulgę ze względu na uzyskanie dystansu i nową perspektywę wobec swoich przeżyć, oraz poznanie nowych możliwości w celu poprawy swojego samopoczucia.
Podstawowe kroki obejmują:
- Określenie, na którym wierzchołku Trójkąta najprawdopodobniej się znajdujemy.
- Zatrzymanie się, wzięcie oddechu i uspokojenie na kilka sekund.
- Zidentyfikowanie ukrytych emocji podstawowych, które teraz odczuwa. Może być ich więcej niż jedna. W miarę możliwości nazwanie każdej z nich.
- Przemyślenie najlepszego sposobu postępowania w danej chwili.
Z czasem, odpowiadając na pytanie „w którym miejscu Trójkąta Zmiany się znajduję?”, osoba zauważa, że jej stan emocjonalny może odpowiadać:
- mechanizmom obronnym;
- lękowi, wstydowi lub poczuciu winy;
- emocji podstawowej;
lub może znajdować się poza trójkątem – w stanie wyciszenia, spokoju i otwarcia emocjonalnego, który jest najbardziej pożądanym stanem. Ten stan osiąga się poprzez wsłuchanie się w to, co przekazuje emocja podstawowa, akceptację jej komunikatów i pozwolenie, by towarzyszące jej fizyczne doznania naturalnie ustąpiły.
Trójkąt Konfliktu jest szczególnie przydatny w zrozumieniu, dlaczego pacjent unika pewnych tematów lub emocji oraz jak to unikanie wpływa na jego problemy psychiczne i relacje. Pomaga terapeucie prowadzić pacjenta w kierunku pełniejszego uświadomienia sobie swoich wewnętrznych przeżyć i lepszego radzenia sobie z nimi. Praca z Trójkątem Konfliktu może prowadzić do głębszej zmiany psychologicznej, umożliwiając pacjentowi rozpoznanie i przepracowanie źródeł jego trudności, co ostatecznie prowadzi do poprawy jego zdrowia psychicznego i jakości życia.
Źródła: https://www.hilaryjacobshendel.com/what-is-the-change-triangle-c18dd