Regresja to wtórny mechanizm obronny polegający na nieświadomym cofaniu się do wcześniejszych faz rozwojowych w obliczu stresu, lęku lub innych trudnych emocji. Jest to sposób za pomocą którego jednostka próbuje radzić sobie z wyzwaniami i polega on na wracaniu do bardziej prymitywnych i prostszych sposobów myślenia, odczuwania i zachowania, które były charakterystyczne dla wcześniejszych etapów jej życia. Regresja może przyjmować różne formy i objawiać się na różne sposoby, w zależności od osoby i sytuacji.
Mechanizm działania regresji
Regresja jako mechanizm obronny pozwala jednostce na chwilową ucieczkę od trudnych emocji i wyzwań poprzez cofnięcie się do wcześniejszego, mniej wymagającego etapu rozwoju. W ten sposób osoba może uniknąć bezpośredniego konfrontowania się z problemami, którymi czuje się przytłoczona. Regresja może przynosić tymczasową ulgę i poczucie bezpieczeństwa, ale w dłuższym okresie czasu nie rozwiązuje problemów, a często tylko je pogłębia.
Praca terapeutyczna z pacjentami stosującymi regresję
Terapeuci pomagają klientom zidentyfikować momenty, w których cofają się do wcześniejszych faz rozwojowych, i pracują nad rozwijaniem zdrowszych, bardziej adaptacyjnych sposobów radzenia sobie z emocjami i stresem. Praca nad regresją może obejmować rozwijanie umiejętności radzenia sobie, wzmacnianie poczucia własnej wartości i budowanie zdrowszych strategii komunikacyjnych.
Przykłady regresji
Chowanie się w spódnicy matki tuż po zadeklarowaniu niezależności
Dziecko, które niedawno zadeklarowało swoją niezależność i zaczęło samodzielnie eksplorować świat, może nagle, w obliczu nowej i przerażającej sytuacji, cofnąć się do wcześniejszej fazy rozwojowej, szukając bezpieczeństwa i ochrony u matki. Chowanie się w spódnicy matki symbolizuje powrót do poczucia bezpieczeństwa i komfortu, jakie dziecko odczuwało we wczesnym dzieciństwie.
Powrót do uległego zachowania po ustaleniu życiowych planów
Osoba dorosła, która osiągnęła pewien poziom samodzielności i ustaliła swoje życiowe plany, może w obliczu nagłego stresu lub niepewności zacząć zachowywać się w sposób bardziej uległy i zależny, jak w dzieciństwie. Może to objawiać się w poszukiwaniu wsparcia i kierowania od innych, zamiast podejmowania własnych decyzji.
Wszczęcie kłótni z partnerem, z którym chwilę wcześniej udało się osiągnąć nowy poziom bliskości
W relacjach interpersonalnych regresja może przejawiać się jako mechanizm obronny w sytuacjach, w których jednostka doświadcza lęku przed bliskością. Po osiągnięciu nowego poziomu bliskości z partnerem, osoba może wszcząć kłótnię, aby powrócić do wcześniejszego, bardziej znajomego stanu napięcia i konfliktu, który wydaje się bezpieczniejszy niż intymność.
Somatyzacja
Zaburzenia somatyzacyjne są formą regresji, w której psychiczne konflikty i stresy są w sposób nieświadomy przekształcane w fizyczne objawy. Osoba może doświadczać bólu, zmęczenia lub innych dolegliwości fizycznych, które nie mają wyraźnej przyczyny medycznej. Te objawy fizyczne mogą stanowić sposób na unikanie trudnych emocji i sytuacji, cofać się do etapu rozwojowego, gdzie choroba była sposobem na przyciągnięcie uwagi i wsparcia.
Dorośli reagujący na stres podobnie jak dziecko, np. poprzez zrzucanie odpowiedzialności
Dorośli mogą reagować na stres, zrzucając odpowiedzialność za swoje działania i decyzje na innych, podobnie jak dziecko. Mogą unikać podejmowania trudnych decyzji, oczekując, że ktoś inny rozwiąże ich problemy. Jest to przykład regresji, gdzie dorosła osoba wraca do bardziej infantylnych sposobów radzenia sobie z trudnościami.
