Omnipotentna kontrola to pierwotny mechanizm obronny polegający na przesadnym poczuciu sprawstwa, przekonaniu o swych nieograniczonych możliwościach, interpretowaniu doświadczenia jako bezpośredniej konsekwencji swojej władzy, umiejscawianiu źródła kontroli wewnątrz siebie. Osoba doświadczająca omnipotentnej kontroli jest przekonana, że ma absolutną kontrolę nad wszystkim, co dzieje się w jej życiu lub otoczeniu. Przekonanie o absolutnej kontroli nad wszystkimi aspektami swojego życia i otoczenia prowadzi do interpretowania wszelkich doświadczeń jako bezpośredniej konsekwencji własnych działań i umiejscawiania źródła kontroli wewnątrz siebie.
Mechanizm działania omnipotentnej kontroli
Omnipotentna kontrola służy jako obrona przed poczuciem bezsilności, lękiem i niepewnością. Osoby korzystające z tego mechanizmu wierzą, że są w stanie zapanować nad każdym aspektem swojego życia dzięki swojej władzy i umiejętnościom. To przesadne poczucie sprawstwa daje im złudne poczucie bezpieczeństwa i stabilności, ponieważ wierzą, że mogą uniknąć wszelkich nieprzyjemnych doświadczeń poprzez własne działania.
Omnipotentna kontrola może prowadzić do problemów w relacjach interpersonalnych oraz wpływać na jakość podejmowanych decyzji. Przekonanie o własnej wszechmocy często prowadzi do ignorowania rzeczywistości, bagatelizowania zagrożeń oraz nieadekwatnego oceniania swoich możliwości. To z kolei może skutkować podejmowaniem ryzykownych działań i brakiem zdolności do adaptacji w obliczu niepowodzeń.
Przykłady omnipotentnej kontroli
Przekonanie, że z odpowiednim nastawieniem można osiągnąć wszystko
Osoby wierzące w omnipotentną kontrolę często są przekonane, że mogą osiągnąć wszystko, jeśli tylko będą miały odpowiednie nastawienie. Przykładem może być przedsiębiorca, który wierzy, że jego firma odniesie sukces niezależnie od okoliczności, jeśli tylko będzie wystarczająco zdeterminowany i optymistyczny. Taka postawa może prowadzić do nadmiernej pewności siebie, ignorowania ryzyk i braków w planowaniu strategicznym. W rzeczywistości, sukces zależy od wielu czynników, które nie zawsze są pod kontrolą jednostki, takich jak warunki rynkowe, konkurencja czy zmiany technologiczne.
Podejmowanie skrajnie ryzykownych działań na giełdzie
Innym przykładem omnipotentnej kontroli jest podejmowanie skrajnie ryzykownych działań na giełdzie. Inwestor przekonany o swojej nieomylności może angażować się w ryzykowne spekulacje, wierząc, że jego decyzje zawsze przyniosą zyski. Taka postawa może prowadzić do ogromnych strat finansowych, ponieważ rynki finansowe są złożone i podlegają wielu nieprzewidywalnym czynnikom. Przekonanie o własnej wszechmocy sprawia, że inwestor ignoruje potrzebę realistycznej oceny ryzyka i przygotowania na ewentualne straty.