Kompleks Edypa jest pojęciem wprowadzonym przez Zygmunta Freuda, będącym częścią jego teorii psychoseksualnego rozwoju dziecka. Dotyczy on okresu dzieciństwa, w którym dziecko rozwija silne uczucia erotyczne i konfliktowe wobec rodziców, zwłaszcza przeciwnej płci.
Według psychoanalizy kompleks Edypa występuje w trójstronnej relacji pomiędzy dzieckiem, a rodzicami i przebiega w fazie fallicznej. Nazwa kompleksu wywodzi się od mitu o Edypie, tragicznym bohaterze, który nieświadomie zabił ojca i poślubił swoją matkę.
Według Freuda, w okresie rozwoju psychoseksualnego, w około 3-5 roku życia, chłopiec przeżywa kompleks Edypa. W tym czasie chłopiec odczuwa silny pociąg seksualny do matki i rywalizuje z ojcem o jej uwagę i miłość. Jest to związane z uczuciem zazdrości i lęku przed ojcem, który jest postrzegany jako konkurencja. Dziecko może także identyfikować się z ojcem i pragnąć stać się podobnym do niego, aby zyskać miłość matki.
Według Freuda, dziecko kieruje swoje pragnienia seksualne wobec rodzica przeciwnej płci, dąży do nawiązania takiej relacji i jednocześnie pragnie śmierci lub zniknięcia rodzica tej samej płci. Rozwiązanie kompleksu Edypa może przyjąć formę negatywną lub pozytywną. Negatywne rozwiązanie mogłoby prowadzić do wykształcenia homoseksualnej orientacji, podczas gdy pozytywne rozwiązanie sprzyjałoby wykształceniu heteroseksualnej orientacji i zdrowego poczucia tożsamości.
Kompleks Edypa ma duże znaczenie dla dalszego rozwoju psychoseksualnego dziecka i może wpływać na kształtowanie się osobowości. Rozwiązanie tego konfliktu może prowadzić do zdrowego rozwoju i nawiązania prawidłowych relacji z rodzicami i innymi osobami w przyszłości.
Istnieją również postfreudowskie wyjaśnienia kompleksu Edypa, takie jak propozycja H. Leowalda. Leowald widzi w kompleksie Edypa pragnienie emancypacji, które dziecko wyraża poprzez dążenie do obalenia autorytetu rodziców jako „twórców” i dążenie do rozwoju własnej indywidualnej tożsamości.
U dziewcząt kompleks Edypa ma inny przebieg i jest nazywany Kompleksem Elektry.
Literatura:
Cierpiałkowska L., Sęk H.: Psychologia kliniczna, 2016
