Depresja kliniczna nazywana jest również depresją endogenną lub właściwą. Depresja endogenna jest poważnym zaburzeniem psychonerwicowym, którego przyczyny związane są z wewnętrznymi, biologicznymi czynnikami, a nie zewnętrznymi wydarzeniami życiowymi czy stresującymi sytuacjami. Uważa się, że jest wynikiem zaburzeń w funkcjonowaniu neuroprzekaźników w mózgu, takich jak serotonina, dopamina czy noradrenalina.
Depresja endogenna
Depresja endogenna jest często związana z biologicznymi przyczynami, w tym predyspozycjami genetycznymi, co sugeruje, że może występować rodzinnie. Kluczową rolę w rozwoju tej formy depresji odgrywają zaburzenia w produkcji lub funkcjonowaniu neuroprzekaźników w mózgu, takich jak serotonina, noradrenalina i dopamina, które są istotne dla regulacji nastroju i emocji. Ponadto, depresja endogenna jest często powiązana z dysfunkcją osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (HPA), co prowadzi do zaburzeń w regulacji hormonów stresu, takich jak kortyzol, wpływając negatywnie na zdolność organizmu do radzenia sobie ze stresem. Te biologiczne czynniki w dużej mierze determinują przebieg i nasilenie depresji endogennej, odróżniając ją od innych form depresji, które mogą być wywołane czynnikami zewnętrznymi.
Diagnoza depresji endogennej opiera się na wywiadzie psychiatrycznym, który obejmuje szczegółową ocenę historii rodzinnej oraz dokładną obserwację występujących objawów. Kluczowym elementem diagnozy jest wykluczenie depresji wywołanej czynnikami zewnętrznymi, takiej jak depresja reaktywna, aby móc prawidłowo rozpoznać depresję endogenną, która ma podłoże biologiczne i genetyczne.
Objawy depresji klinicznej
- Pogorszenie nastroju: Osoby z depresją endogenną doświadczają głębokiego, przewlekłego smutku i apatii, które nie mają konkretnej przyczyny zewnętrznej.
- Anhedonia: Brak zdolności do odczuwania przyjemności z wcześniej lubianych czynności jest charakterystyczny dla tej postaci depresji.
- Zaburzenia snu: Występują problemy z zasypianiem, częste budzenie się w nocy lub wczesne poranne budzenie się.
- Zaburzenia apetytu: Może dochodzić do znacznej utraty apetytu i masy ciała lub przeciwnie – do nadmiernego objadania się.
- Poczucie beznadziei i niskiej wartości: Chorzy często doświadczają intensywnego poczucia winy, nieadekwatnie niskiej samooceny oraz pesymistycznego postrzegania przyszłości.
- Zmęczenie: Mimo braku wysiłku fizycznego, osoby cierpiące na depresję endogenną odczuwają chroniczne zmęczenie i brak energii.
- Myśli samobójcze: W skrajnych przypadkach depresja endogenna może prowadzić do pojawienia się myśli samobójczych lub prób samobójczych.
Depresja endogenna często charakteryzuje się przewlekłym przebiegiem, który może trwać wiele miesięcy, a nawet lat, jeżeli nie zostanie odpowiednio leczona. W wielu przypadkach epizody tej depresji mają tendencję do występowania cyklicznie, co oznacza, że po okresach nasilonego obniżenia nastroju mogą występować fazy względnej poprawy. Taki cykliczny charakter przebiegu depresji endogennej może sugerować jej związek z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi, gdzie zmiany nastroju od depresji do okresów normalnego funkcjonowania są częścią obrazu klinicznego. Złożoność i intensywność tych epizodów mogą znacząco wpływać na jakość życia pacjenta, wymagając długoterminowego i zindywidualizowanego podejścia terapeutycznego.
Leczenie depresji klinicznej
Leczenie tej formy depresji w dużej mierze opiera się na farmakoterapii, gdzie główną rolę odgrywają leki przeciwdepresyjne, takie jak selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD) oraz inhibitory monoaminooksydazy (MAOI). Psychoterapia, choć może być korzystna, często pełni rolę wspomagającą i jest stosowana obok farmakoterapii, aby wzmocnić efekty leczenia. W przypadkach, gdy depresja endogenna jest ciężka i oporna na standardowe leczenie farmakologiczne, skutecznym rozwiązaniem może okazać się leczenie elektrowstrząsami (ECT), które jest stosowane jako metoda ostateczna w terapii opornych epizodów depresyjnych.